Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

 Στις μέρες μας  ο κόσμος ζει τις συνέπειες μιας παγκόσμιας μακρόχρονης αποχής  στην παραγωγή και εργασία, με καταστρεπτικές συνέπειες στην οικονομία, η οποία  μοιάζει με παγκόσμια γενική «απεργία». Το ερώτημα που τίθεται είναι: κατά πόσο κινδυνεύει από τη σημερινή κρίση η συνοχή στο  παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και πόσο από ένα κίνημα αμφισβήτησης;

Θα προσπαθήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε ορισμένα σημεία:

Ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλήθη, μολοταύτα κατέχει για περισσότερο από δύο αιώνες όχι μόνο την οικονομική αλλά και την ιδεολογική ηγεμονία. Κατέχει επίσης  τη φήμη ότι είναι άτρωτος καθώς διαρκώς μεταλλάσσεται και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Ξεπέρασε τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις όπως το κραχ του 29 και του μεσοπολέμου, ενώ από την δεκαετία του 90 και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού κυριαρχεί χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο.

Ας δούμε ορισμένα ατού  που συντελούν στην ανθεκτικότητα του καπιταλισμού.

Η ικανότητα στη συγκεντροποίηση κεφαλαίου που είναι απαραίτητο για  επενδύσεις σε μεγάλη κλίμακα στη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις μεταφορές.

Η ικανότητα  να αναδεικνύει με ανταγωνιστικά κριτήρια την επιχειρηματική ηγεσία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

Το κίνητρο το κέρδος με το οποίο πιέζει και κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία σε αντίθεση με το κράτος. Αυτά είναι τα φανερά βασικά πλεονεκτήματα που διαμορφώνουν τη πραγματικότητα και προβάλλονται με κάθε τρόπο από τις οικονομικές και διευθυντικές ελίτ.

 

Το μυστικό όμως της ανθεκτικότητας είναι η όλη συγκεντρωτική δομή της νεωτερικότητας που παραπέμπει στο συγκεντρωτισμό της οργάνωσης της κοινωνίας ακόμη και όταν αναφέρεται στην ισότητα και το σοσιαλισμό. Όλη η δομή της βιομηχανικής εποχής συνάδει με τη συγκεντροποίηση της παραγωγής, της εργασίας καθώς και του πληθυσμού στις μεγαλουπόλεις αλλά και με τη συγκεντροποίηση της εξουσίας.

Ο θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρότι ανέτρεψε την παλαιά αριστοκρατία δημιούργησε νέες προνομίες.  Όταν λοιπόν  η εξουσία ανήκει στις Ελίτ και στις Ιεραρχίες μαζί με τα οικονομικά προνόμια τότε ευνοείται και η συγκεντρωτική δομή το καπιταλιστικού συστήματος το οποίο συν τοις άλλοις αμείβει πολύ καλά και πλουσιοπάροχα, με περίπλοκο τρόπο πολιτικούς, τεχνοκράτες και μάνατζερς.

 Όλοι αυτοί τροφοδοτούν και ελέγχουν με τη σειρά τους το επικοινωνιακό σύστημα και το μεγαλύτερο μέρος της πανεπιστημιακής διανόησης που έχει ως έργο να  κατασκευάζει συναίνεση.

Έτσι ένας μεγάλος «στρατός» τεχνοκρατών και διανοουμένων πέρα από τον παραδοσιακό στρατό φροντίζει την ασφάλεια του συστήματος ακόμη και σε περιόδους κρίσης.

Αυτή η πολιτική κατάσταση ασφαλώς δεν συγκινεί την κοινωνία και ως αντίδραση έχει την ιδιώτευση. Αυτός είναι και ο στρατηγικός στόχος της ηγεμονίας του συστήματος η απομαζικοποίηση της πολιτικής και των κομμάτων. Η εξάρτησή της από τις χορηγίες των πλουσίων και των μεγάλων επιχειρήσεων. Πράγματα βέβαια γνωστά σε όλους χωρίς όμως μεγάλα περιθώρια αντίδρασης.

Η σημερινή κρίση που ξεκίνησε από τον κωρονοϊό έρχεται να διαταράξει αυτή τη συνθήκη με την αναγκαστική εμπλοκή και περεμβατικότητα του κράτους. Είναι προφανές ότι μόνο το κράτος μπορεί να πάρει πάνω του την επιδοματική πολιτική της υγείας και  εργασίας για να ξαναπάρει μπροστά η οικονομία. Αυτό όμως λέγεται κρατικός καπιταλισμός με υπεροχή του δημόσιου τομέα κάτι που συμβαίνει από χρόνια στην Κίνα.

Το μοντέλο αυτό παρά την έλλειψη της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρουσιάζεται σήμερα πιο ανθεκτικό αφού στηρίζεται παράλληλα στην πραγματική οικονομία και τη συνεταιριστική παραγωγή.

Ο κρατικός καπιταλισμός να σημειώσουμε ότι μπορεί να κάνει την συγκεντροποίηση κεφαλαίου αλλά δεν μπορεί να αναδείξει την κατάλληλη επιχειρηματική ηγεσία και να κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία. Η Κίνα αυτό το επιτυγχάνει δίνοντας σημαντικό μερίδιο στην αγορά αλλά κρατώντας το 51% της οικονομίας στο δημόσιο τομέα.

Ξέρουμε ότι ο κρατικός Καπιταλισμός γνώρισε το ανάθεμα με τη πτώση της ΕΣΣΔ. Ενώ η θεραπεία σοκ που επέβαλαν οι δυτικοί πουλώντας τις δημόσιες υποδομές στους ολιγάρχες με σχεδόν μηδενικά ποσά.

Το μεγάλο κόλπο τα τελευταία 50 χρόνια ήταν η κατάληψη των στρατηγικών τομέων της οικονομίας.

Αντίθετα με την ηγεμονία της αγοράς Κεφαλαίου έσπρωξε τη μάζα να γίνει υπερκαταναλωτική και  στο τέλος να βουλιάξει στα χρέη.

 

Τριάντα χρόνια τώρα, ο παγκόσμιος Καπιταλισμός κέρδισε κατά Κράτος, σε κάθε Κράτος και το έκανε δικό του και έκτοτε πορεύεται χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο. Μετά το θρίαμβο της αγοράς οι νεοφιλελεύθεροι προφήτες προφήτεψαν το τέλος της ιστορίας. Το πέτυχαν θεληματικά με την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υποδομών  για τις οποίες  χρειάστηκε δύο αιώνες δημόσιων επενδύσεων από τους φόρους πολιτών. Για δύο δεκαετίες αυτή η πολιτική τα σάρωσε όλα . Όλα τα ιερατεία των οικονομολόγων και τεχνοκρατών ασπάστηκαν το δόγμα της καθολικότητας της αγοράς.

Κατά άλλα το στρατηγικό σχέδιο διαρκούς εξάπλωσης προέβλεπε: δάνεια στους καταναλωτές μέχρι δεύτερη γενεά, για να ενισχύεται η ζήτηση με εγγυητή το κράτος και με μεγάλο φοροεισπράκτορα το κράτος. Το αντίρροπο δηλ προς τον Κευνσιανισμό. Και ήταν όλα φανταστικά ωραία μέχρι το σκάσιμο της μεγάλης φούσκας του 2008. Τώρα έρχεται το κράτος να εισπράξει με φόρους τα σπασμένα και να σώσει τις χρεοκοπημένες τράπεζες που συνεχίζουν την ίδια πολιτική χωρίς κανένα ιδεολογικό αντίπαλο.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ

ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ»

(της πολιτικής και της οικονομίας)

 

«Υπάρχουν δυο ασύμβατες πολιτικές «επιστήμες». Η οικονομική επιστήμη με σκοπό  την κερδοσκοπία που διογκώνει τη φτώχεια και τις ανισότητες. Και  η πολιτική επιστήμη με σκοπό την αντιμετώπιση της φτώχειας που μειώνει τη κερδοσκοπία».

 

Οι αρχαίοι ηγεμόνες και αυτοκράτορες για επιβάλουν με κύρος τις επιλογές και αποφάσεις τους  τις παρουσίαζαν ως εντολές των θεών. Ο Οδυσσέας μιλούσε με την Αθηνά η οποία συμμετείχε στο δόλο για την κατάκτηση της Τροίας. Ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το θεϊκό όραμα «εν τούτω Νίκα» ενώ άλλοι ιδίως Ρωμαίοι Αυτοκράτορες έγιναν οι ίδιοι θεοί. O πρώτος Ρωμαίος που αποθεώθηκε επισήμως μετά το θάνατο του από τη Σύγκλητο στη Ρώμη, ήταν ο Ιούλιος Καίσαρ. Ακολούθησε Οκταβιανός Αύγουστος το 27 π.Χ. ο οποίος ζήτησε  και έλαβε τον τίτλο του «Augustus-Αυγούστου (Σεβαστού)» και «Princeps».  Τίτλος  θρησκευτικού χαρακτήρα. Οι  άοπλοι προφήτες που αμφισβητούσαν τους Αυτοκράτορες και ηγεμόνες και  χάλαγαν τη συνταγή το πλήρωναν με το κεφάλι τους.

Οι ηγεμονίες της νεωτερικότητας οι οποίες συμπίπτουν με τη βιομηχανική εποχή, προσφέρουν  κύρος στις επιλογές με την αυθεντία της πολιτικής και της οικονομικής επιστήμης. Έτσι, οι αρχαίοι έπαιρναν χρησμούς από τα μαντεία με διασημότερο εκείνο των Δελφών, ενώ οι σύγχρονοι παίρνουν χρησμούς από το ιερατείο χρηματιστών και κερδοσκόπων, πολυεθνικών εταιρειών και οίκων αξιολόγησης. Τα κράτη πρέπει να συμμορφώνονται με αυτές τις επιταγές. Με αυτό τον τρόπο  προκύπτει το πρωτείο της οικονομίας που  υποτίθεται είναι ουδέτερη επιστήμη από την πολιτική.

Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για επινόηση και έμμεση επιστημονικοποίηση της ιδεολογίας της αγοράς ώστε να αντιμετωπίζεται και να απορροφάται κάθε αμφισβήτηση για τις ανισότητες που προκαλεί.

Η χρησιμοποίηση βέβαια, διαφόρων επιστημονικών μεθοδολογικών εργαλείων όπως των μαθηματικών και της στατιστικής, δεν κάνει επιστημονικές τις ιδιωτικοποιήσεις των δημοσίων υποδομών, τις κατασκευαστικές φούσκες, τα τοξικά ομόλογα και την εκχώρηση του εκδοτικού προνομίου χρήματος σε ιδιωτικές τράπεζες. Αυτά είναι καθαρά ιδεολογικές επιλογές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας. Ο κρατικός καπιταλισμός είναι η άλλη πλευρά του λόφου που εξυπηρετεί πρώτα και κύρια τους προνομιούχους της κρατικής γραφειοκρατίας .

Έτσι  ιστορικά οι  φιλελεύθεροι επιστημονικοποίησαν την ιδεολογία τους  έμμεσα με τη νεοκλασική θεωρία της οικονομίας της αγοράς και οι αριστεροί με τον λεγόμενο «επιστημονικό σοσιαλισμό» που στην ουσία αποδείχθηκε στη πράξη κρατικός καπιταλισμός. Και στις δύο περιπτώσεις καλλιεργείται μια φενάκη επιστημονικότητας που εξυπηρετεί τις ηγεμονικές και πολιτικές ελίτ.

Αυτό είναι ένα  άλλο μυστικό της ανθεκτικότητας του καπιταλισμού που μέσω της επιστημονικής ιδεολογίας και της αυθεντίας των οικονομολόγων εξασφαλίζει την απαραίτητη συναίνεση από τις μάζες. Ο  σκοπός λοιπόν αγιάζει τα μέσα.

Οι λαοί μπορούν να αντιληφθούν κάτι από όλο αυτό το σκηνικό  μόνον όταν έχουμε κρίση και γκρεμίζονται τα είδωλα της αυθεντίας της οικονομικής επιστήμης όπως έγινε στο μεγάλο κράχ του 1929 και την μεγάλη ύφεση του 2007-8. Και βέβαια η κρίση γίνεται ακόμη πιο κατανοητή μέσα από χρεοκοπίες και την εκρηκτική ανεργία που οδεύουμε σήμερα.

Σε ήρεμους καιρούς υπάρχει το περίπλοκο και σαγηνευτικό αφήγημα της ανάπτυξης της ιδιωτικοποίησης και του καταναλωτισμού. Πολλά λαμπερά πνεύματα έχουν δουλέψει γι΄αυτό τους δυο-τρεις τελευταίους αιώνες. Μερικοί ακόμη και άθελά τους συνέβαλαν στο κτίσιμο αυτής της αφήγησης. Ο συγκεντρωτισμός της 1^ης και 2^ης βιομηχανικής επανάστασης, ο συγκεντρωτισμός της ενέργειας της παραγωγής και των μεταφορών συνέβαλε σ΄αυτό το αφήγημα.

Οι νεοκλασικοί από νωρίς διαχώρισαν την πολιτική από την οικονομία έδωσαν το πρωτείο στην οικονομία και την ονόμασαν μακροοικονομία ως αυτόνομη επιστήμη. ¨Έτσι εξηγείται γιατί  οι πολιτικοί ακολουθούν τις οικονομικές ντιρεκτίβες του καπιταλισμού και δεν καθοδηγούν οι ίδιοι ως όφειλαν δημοκρατικά τις πολιτικές εξελίξεις. Δημοκρατία και Καπιταλισμός είναι ασύμβατες έννοιες έχε πει ο Θέροου στο βιβλίο του «το μέλλον του καπιταλισμού». Η δημοκρατία επιδιώκει την ισότητα των πολιτών και ο καπιταλισμός την μέγιστη ανισότητα προς όφελος του Κεφαλαίου. Ωστόσο ο ίδιος όπως και άλλοι Αμερικανοί διανοούμενοι όπως ο Στίγκλιτς δεν προτείνουν κάτι άλλο από ένα βιώσιμο συμβιβασμό δημοκρατίας και καπιταλισμού.

Σήμερα, τα περισσότερα πανεπιστήμια πολιτικής και οικονομίας είναι ταγμένα σε αυτό το σκοπό πολιτικής ορθότητας. Οι προνομιούχες αμοιβές και η ανέλιξή τους συνδυάζεται με την υποταγή τους στην πολιτική των ελίτ και την ιδεολογία τους, που τελικά δεν είναι κάτι άλλο από  επιστήμη της κερδοσκοπίας. Η κεφαλαιοκρατία έχει να κάνει με τις τράπεζες τα μονοπώλια τις πολυεθνικές εταιρείες και την ιδιωτικοποίηση των μεγάλων δημόσιων υποδομών. Αυτή την πολιτική υπηρετεί και θέλει να δικαιολογήσει η νεοκλασική σχολή οικονομολόγων.

Η οικονομία όμως δεν μπορεί να αναπτυχθεί δίχως κοινωνική συνοχή , δημόσιες υποδομές παιδείας , υγείας και πολιτική για την απασχόληση. Υπάρχει ένα όριο στις κοινωνικές ανισότητες που από εκεί και πέρα γίνονται εκρηκτικές αν δεν υπάρξει συμβιβασμός. Μια άλλη σχολή οικονομολόγων οι κεϊνσυανοί και οι νεοκεϊνσυανοί το αντιμετώπισαν το πρόβλημα με «ιστορικό συμβιβασμό» τον κρατικό παρεμβατισμό και το κοινωνικό κράτος που υπήρξε από τον μετά 2^ο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι τη δεκαετία του 70.

Αντιθέτως, το  αντικείμενο της επιστήμης των νεοκλασικών περιορίζεται στην ανάπτυξη και την κερδοσκοπία. Το κέρδος είναι η κινητήρια δύναμη και άνευ τούτου ουδέν. Οι ανισότητες και η φτώχεια θα αντιμετωπιστούν μέσα από την ανάπτυξη. Το δίκαιο του ισχυρού και η αριστεία είναι  ζήτημα φυσικής επιλογής. Κάποιοι δηλαδή είναι γεννημένοι να ζήσουν ως πλούσιοι και κάποιοι γεννημένοι να ζήσουν φτωχοί.

Ένας παρόμοιος ισχυρισμός υπήρχε και στην  αρχαιότητα για τους δούλους που βέβαια ιστορικά έχει καταρριφθεί από την ίδια την ιστορία και την εξέλιξη του πολιτισμού. Ας σημειώσουμε ότι  επιστημονικότητα της κερδοσκοπίας και  της αγοράς Κεφαλαίου  δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τη λαϊκή αγορά και τις μικρές επιχειρήσεις οι οποίες σήμερα ασφυκτιούν από την κρίση. Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων σήμερα  εκλείπουν η περιορίζονται δραστικά όπως πρόσφατα η βιομηχανία των μέσων επικοινωνίας και η μουσική βιομηχανία. Σε 15-20 χρόνια αναμένεται να περιοριστεί κατά το ήμισυ και η κερδοσκοπία από τα ορυκτά καύσιμα από τη σχεδόν δωρεάν ηλιακή ενέργεια που επέρχεται. Με αυτό τον τρόπο κομμάτια της κερδοσκοπίας και του καπιταλισμού θα περάσουν σε ένα είδος απόσυρσης και ευθανασίας. Γιατί αυτά τα νέα δεδομένα δεν απασχολούν τους τεχνοκράτες.

Η εξήγηση είναι ότι η θεωρία  που αυθαίρετα  ονομάζεται οικονομική επιστήμη είναι μια θεωρία που κατασκευάστηκε και οπλίστηκε με νόμους και ανάλογους θεσμούς εξυπηρέτησης των ελίτ και της ιδιοκτησίας. Πέραν των άλλων και της πνευματικής ιδιοκτησίας ακόμη και όταν πρόκειται για την διανοητική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Χωρίς τους νόμους και τους μηχανισμούς εν τέλει που είναι πολιτικές αποφάσεις το αφήγημα της ιδιωτικότητας δεν θα είχε τέτοια ισχύ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα δόγμα πίστης.

Μ΄αυτό τον τρόπο όμως κρατούν αποκομμένους τους λαούς από την και επιβάλλουν την οικονομική εξουσία και ολιγαρχία των ελίτ. Από άλλη σκοπιά οι λαοί  όταν αμφισβητούν ο εύκολος τρόπος είναι να συσπειρωθούν πίσω από ένα λαϊκιστή ηγέτη και ο δύσκολος να αυτοργανωθούν σε κινήματα και να προωθήσουν τη συμμετοχική δημοκρατία. Για αυτό πολλές φορές τα πράγματα είναι χειρότερα με τους λαϊκιστές.

Έτσι χωρίς ουσιαστικό  ιδεολογικό αντίπαλο τα τελευταία 30 χρόνια το νεοφιλελεύθερο παραδειγματικό μοντέλο της οικονομίας ήταν δύσκολο ν΄αμφισβητηθεί.

Τώρα και ιδιαίτερα μετά την κρίση του κορωνοϊού ως ανταγωνιστής προβάλει η Κίνα, με μια μορφή κρατικού καπιταλισμού επικεντρωμένου στην πραγματική οικονομία, με το πρωτείο στην πολιτική, στο δημόσιο τομέα, δίνοντας ένα μεγάλο κομμάτι στην αγορά αλλά και στο συνεταιριστικό τομέα. Αυτό το παραδειγματικό μοντέλο δεν είναι βέβαια «επιστημονικός σοσιαλισμός» της μαοϊκής εποχής αλλά είναι σίγουρα ως φαίνεται ανθεκτικότερο από τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Σε κάθε περίπτωση είναι μια πρώιμη αμφισβήτηση της επιστημονικότητας της νεοκλασικής θεωρίας στην πράξη.

Έτσι από τις εξελίξεις θα κατανοήσουμε καλύτερα ότι αυθεντία της πολιτικής και οικονομικής επιστήμης είναι τόσο αυθεντική όσο οι αρχαίοι ηγεμόνες  με και αυτοκράτορες συνομιλούσαν με τους θεούς.

 

Το άλλο μυστικό της ανθεκτικότητας του καπιταλισμού είναι η επινόηση και έμμεση επιστημονικοποίηση της ιδεολογίας του.

Η αλήθεια και οι πλάνες στο οικονομικό σύστημα: 3788

Από το 2007 και μετά έχει κλονιστεί σε βάθος η αντίληψη ότι το κυρίαρχο σύστημα είναι άτρωτο και αιώνιο. Όχι μόνο γιατί δεν ήλθε «το τέλος της ιστορίας» όπως είχε προμηνύσει ο Φουκουγιάμα είκοσι χρόνια σχεδόν πριν, με αφορμή τη πτώση του σοβιετικού μοντέλου, αλλά κυρίως γιατί κλονίστηκε συθέμελα και η λεγόμενη οικονομική επιστήμη.

 

Σπουδαίοι οικονομολόγοι έμεινα άναυδοι από τις εξελίξεις. Τα μαθηματικά τους μοντέλα τα οποία προσέφεραν επιστημονική κάλυψη για πολλά χρόνια στις κυβερνήσεις, εν πολλοίς αχρηστεύθηκαν η τουλάχιστον έχασαν το επιστημονικό τους κύρος. Τι πράγματι είχε συμβεί και από τη μια στιγμή στην άλλη εκεί που προέβλεπαν ακόμη πιο ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας, έσκασε η μεγάλη φούσκα των τραπεζών και η οικονομία βυθίστηκε στην ύφεση και ανεργία.

Τι έγινε και εκεί που οι σπουδαίοι οικονομολόγοι επέκριναν τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία έτρεχαν τώρα να ζητήσουν από τα κράτη βοήθεια για τις καταρρέουσες τράπεζες και άρα να ζητήσουν παρεμβατισμό προς οφελός τους και εις βάρος των φορολογούμενων. Πού πήγε η επιστημοσύνη τους ώστε να προβλέψουν;

Πόσο αληθινή είναι η επιστημονική αλήθεια με τα μαθηματικά μοντέλα στην οικονομία; Αρκούν τα μαθηματικά για να κάνουν επιστημονική μια ιδεολογική υπόθεση που στο τέλος-τέλος κρύβει οικονομικά συμφέροντα. Ο λεγόμενος «επιστημονικός» (σοβιετικός) σοσιαλισμός κατέρρευσε καθώς αποδείχθηκε από τη ζωή ότι, η επιστήμη του στην οικονομία ήταν σκέτη προπαγάνδα.

Ο καπιταλισμός πράγματι έμεινε χωρίς αντίπαλο δέος, αλλά 20 χρόνια αργότερα κλονίζεται σοβαρά από τις εσωτερικές του αντιφάσεις για τις οποίες θα μιλήσουμε παρακάτω. Το γεγονός ότι κρατά την παγκόσμια ηγεμονία του οικονομικού συστήματος ελλείψει αντιπάλου δεν σημαίνει ότι επιστημονικά είναι κυρίαρχος και ότι δεν χάνει έδαφος σ΄αυτό το πεδίο.

Το πρόβλημα είναι τι γνωρίζει και τι πιστεύει ο λαός γιατί υπάρχει πάντα το ζήτημα της ασύμμετρης πληροφόρησης κατά τον Νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς. Της πληροφόρησης και της πρόσβασης που έχουν οι ισχυροί οικονομικοί οργανισμοί και τεχνοκράτες να χειρίζονται τα πράγματα, έναντι της άγνοιας των απλών πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια παρά τη νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα είναι ενδεικτικό ότι ολοένα και περισσότερο η διάσωση βασίζεται στο κράτος, το ελεγχόμενο στην ουσία από την οικονομική ολιγαρχία κράτος για να μη καταρρεύσουν οι τράπεζες και η σταθερότητα στις συναλλαγές.

Η υπερχρέωση όμως των κρατών που προκύπτει ως συνέπεια είναι μια βραδυφλεγής βόμβα. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Με το ρυθμό που αυξάνεται το χρέος από χρόνο σε χρόνο είμαστε μπροστά από μια παγκόσμια χρεοκοπία των κρατών. Και τότε μόνο μια λύση θα υπάρχει εκτός από το πόλεμο. Και στα χέρια των λαών να επιβάλουν το παγκόσμιο κούρεμα των χρεών και μια παγκόσμια σεισάχθεια.

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι οι εξελίξεις αυτές κατευθύνονται από το «αόρατο χέρι» του ανταγωνισμού αλλά σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη της συνολική ευημερίας που μας είπε ο Ανταμ Σμιθ και οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι. Σε γενικές γραμμές η Επιστήμη προσδοκά να εξηγήσει πώς είναι φτιαγμένος ο κόσμος γύρω μας και πώς λειτουργεί. Εδώ όμως υπάρχει συσκότιση.

Ας δούμε γιατί αυτά που διδάσκουν οι οικονομικές σχολές δεν είναι η επιστημονική αλήθεια αλλά δόγματα που επιστημονικοποιούν τις ιδεολογίες και εν προκειμένω το καπιταλιστικό σύστημα ως ιστορικά αναντικατάστατο.

Έχει κυριαρχήσει η άποψη κυρίως μέσα από τη βιομηχανία των μέσων της επικοινωνιακής διαμεσολάβησης αλλά από ακαδημαϊκούς και ειδικούς τεχνοκράτες ότι αυτά που λέει η οικονομική επιστήμη είναι θέσφατο.

Το κυρίαρχο επιχείρημα είναι ότι οικονομική επιστήμη βασίζεται σε μαθηματικά μοντέλα που δεν δέχονται αμφισβήτηση. Ο μαθηματικός λογισμός είναι ιδεολογικά ουδέτερος και αντικειμενικός, άρα και η οικονομική επιστήμη είναι αντικειμενική και η μόνη αλήθεια που πρέπει να μας καθοδηγεί στην οικονομία αφού ως εργαλείο έχει τα μαθηματικά.

Ωστόσο πως εξηγείται το γεγονός ότι η αλήθεια αυτή με τα μαθηματικά μοντέλα και υπολογισμούς τα οποία όπως ξέρουμε κατευθύνουν με απόλυτη ακρίβεια τα διαστημόπλοια και την ίδια στιγμή πέφτουν συχνά έξω στην οικονομία και τις προοπτικές της.

Η απάντηση βέβαια είναι ότι άλλο ζήτημα είναι οι υπολογισμοί στη φύση και τα υλικά πράγματα που έχουν σταθερές συμπεριφορές και άλλο ζήτημα τα φαινόμενα στις ανθρώπινες κοινωνίες που καθοριστικό ρόλο έχουν οι προθέσεις οι στόχοι και τα κίνητρα. Ενίοτε η μαζική κουλτούρα τα ιδεολογικά και θρησκευτικά κίνητρα.

Δεν αναφέρομαι μόνο στην Προτεσταντική Ηθική του Μαξ Βέμπερ ως συμπεριφορά που ανέδειξε ως γνωστόν τις πηγές ανόδου στο φαινόμενο του καπιταλισμού αλλά, στο πρόταγμα και τις προθέσεις που μπαίνουν μπροστά από κάθε μαθηματικό μοντέλο στην οικονομία και καθορίζουν τα όρια εφαρμογής.

Άλλη έννοια έχει επίσης η κερδοφορία μέσα από παραγωγικές επιχειρήσεις και άλλη έννοια η κερδοσκοπία στη χρηματαγορά.

Άλλο ζήτημα είναι να χρησιμοποιείς τα μαθηματικά μοντέλα με ιδεολογικό πρόσημο τη κερδοσκοπία στην οικονομία και την λειτουργία Καζίνων και άλλο υπολογίζοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση του δημογραφικού και της φτώχειας. Η επιστήμη με πρόσημο τη κερδοσκοπία διογκώνει τη φτώχεια και η επιστήμη με πρόσημο την αντιμετώπιση της φτώχειας μειώνει τη κερδοσκοπία. Η διόγκωση των ανσοτήτων είναι η απόδειξη. Καθώς από την ολοκλήρωση της εκβιομηχάνισης ωφελήθηκε πολύ η οικονομική ολιγαρχία και λιγότερο οι εργαζόμενοι.

Σήμερα αυτή ισορροπία κεφαλαίου εργασίας έχει σε βάθος διαταραχθεί καθώς μειώνονται τα οικονομικά οφέλη για τους πολλούς.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι δραστικότερο από τις ιδεολογικές αντιθέσεις που παίρνουν επιστημονικό χαρακτήρα. Οι αντιφάσεις του ίδιου του συστήματος της κερδοσκοπίας και ανταγωνιστικότητας που προκαλούν ρωγμές στο σύστημα κι αυτό δεν είναι καινούργια αποκάλυψη. Πρόκειται για το κίνητρο του κέρδους που τελικά οδηγεί όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις καταπίνουν τις μικρομεσαίες με το κυνήγι του κέρδους. Έτσι ώστε από ευεργετικό κίνητρο της ανάπτυξης, σε πρώτο στάδιο αφού κάνει το κύκλο του καταλήγει, όχι μόνο στην οικολογική επιβάρυνση του πλανήτη και στη κλιματική αλλαγή, αλλά και στο περιορισμό του κέρδους μέσα από τη τεχνολογική ανάπτυξη και την επερχόμενη τεχνολογική ανεργία.

Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων εκλείπουν η περιορίζονται δραστικά όπως πρόσφατα η βιομηχανία των μέσων επικοινωνίας και η μουσική βιομηχανία. Σε 15-20 χρόνια αναμένεται να περιοριστεί κατά το ήμισυ και η κερδοσκοπία από τα ορυκτά καύσιμα από τη σχεδόν δωρεάν ηλιακή ενέργεια που επέρχεται. Με αυτό τον τρόπο κομμάτια της κερδοσκοπίας και του καπιταλισμού θα περάσουν σε ένα είδος απόσυρσης και ευθανασίας. Γιατί αυτά τα νέα δεδομένα δεν απασχολούν τους τεχνοκράτες.

Σήμερα το μείζον ζήτημα που απασχολεί τους οικονομολόγους και πολιτικούς μας είναι τα πετρέλαια της Ανατολικής Μεσογείου. Και καθόλου βέβαια οι ενεργειακές κοινότητες με ενέργεια από τον Ήλιο. Βλέπουμε εδώ ότι ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας ταυτίζεται με το συγκεντρωτισμό της ενέργειας με τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό πρεσβεύει άλλωστε και ο Ερντογάν από τη δική του πλευρά. Ενσαρκώνει το παρελθόν της σπανιότητας των πόρων της οικονομικής γεωγραφίας που οδηγεί αναπόφευκτα στον ανταγωνισμό των εθνών. Το μέλλον όμως βρίσκεται στην ενέργεια της αφθονίας του Ήλιου και την αφθονία της γνώσης και στη συνεργασία των εθνών.

 

Η θεωρία του φρίτμαν είχε μια βάσιμη κριτική για την αποτελεσματικότητα του κράτους αλλά η λύση που πρότεινε για να αντιμετωπιστεί το δημόσιο χρέος έφερε σε βάθος χρόνου το αντίθετο αποτέλεσμα.

 

Στην  Κίνα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά τη μάχη κερδίζει ο κρατικός Καπιταλισμός και αυτό είναι μια μορφή αμφισβήτησης του δυτικού μοντέλου του καπιταλισμού.

Το άλλο μέτωπο της αμφισβήτησης ξεκινάει από την κοινωνία πολιτών το οικολογικό και συνεταιριστικό κίνημα με το οποίο θα καταπιαστούμε στο επόμενο άρθρο..

 

Είναι ανάγκη να ξαναδούμε τις δεκαετίες του 1920-30 τότε που επινοήθηκε ο Κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία από το Κέινς για να διασωθεί το οικοδομημα του καπιταλισμού.

Μόνο με την παράλληλη ανάπτυξη των συνεταιρισμών θα μπορούσε να καλύψει αυτή την αδυναμία.

 

Παράλληλα υπήρξε ο συνειδητός κρατικός Καπιταλισμός του Λένιν ως προθάλαμος για τον σοσιαλισμό που λίγο αργότερα ο Στάλιν με τον βίαιο τρόπο τον παρουσίασε ψευδεπίγραφα σαν κομουνισμό.

Από την άλλη ο εθνικισμός του Χίτλερ και Μουσολίνι ήταν μια σκληρή μορφή κρατισμού.

Ο πόλεμος που ακολούθησε

ο Κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία από το Κέινς κέρδισε και για μια τριακονταετία είχαμε την καλύτερη περίοδο ευημερίας στο δυτικό κόσμο.

 

Οι ελίτ αγοράζουν επικοινωνία, διανόηση και  εξουσία.

Λανσάρουν αυτοεκληρούμενες προφητείες

Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας

Με τη διαφήμιση τα πρότυπα τις αξίες

Το πλεονέκτημα της μισθωτής εργασίας που γίνεται πρόβλημα

Το πλήγμα του καταναλωτισμού

Τα μαθηματικά του μοντέλα δεν λογάριασαν την εντροπία και τη φθορά.

Έβλεπαν μόνο την κοινωνία μόνο σαν καταναλωτική μηχανή.

Η υγεία ως δημόσιο αγαθό και η στροφή ξανά προς κράτος

Θέση ισορροπίας: Μια αγορά είναι σε ισορροπία όταν η προσφορά ισούται της ζήτησης.

Χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; : 1799

Το γεγονός ότι δεν έχει ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός σημαίνει ότι παραμένει και άτρωτος και απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; Χρειάζεται μόνο να μελετήσει κανείς τον κοινόκτητο χώρο του διαδικτύου. Την δωρεάν διακίνηση της επικοινωνίας της γνώσης και των ιδεών. Το επερχόμενο διαδίκτυο της ενεργείας του μηδενικού οριακού κόστους. Το ανοικτό δίκτυο λογισμικού. Το περιορισμό της πνευματικής ιδιοκτησίας στην επικοινωνία. Την επερχόμενη παραγοκατανάλωση που περιορίζει τα περιθώρια κέρδους για την αγορά. Το διαδίκτυο των πραγμάτων και τις ανοικτές υπηρεσίες self serves. Καλωσορίσατε στην νέα εποχή των παραγωγικών και ανταλλακτικών σχέσεων.”

Ποιο είναι το μεγάλο πολιτικό παιγνίδι που δεν αντιλαμβάνονται οι λαοί;

7 Απριλίου 2020

 

Πρώτον: εάν στην κρίση τα κράτη, που έχουν το εκδοτικό προνόμιο, κόψουν χρήμα ή το δανειστούν από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους με τόκο.

Δεύτερον: εάν τα κράτη που θέλουν να δανειστούν εκδώσουν ομόλογα ή δανειστούν από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους.

Ως γνωστόν ο Ευρωπαϊκός νότος εννέα χωρών έχει ταχθεί υπέρ της έκδοσης Ευρωομόλογου. Αντιθέτως η Μέρκελ με τη Γερμανία και τους δορυφόρους της υπέρ του συμβατικού δανεισμού με μνημόνια.

Αφελώς κάποιος μπορεί να πει ότι δανεισμός υπάρχει και στη μία και στην άλλη περίπτωση. Ναι αλλά στην πρώτη περίπτωση κυρίαρχος του παιγνιδιού είναι τα κράτη που συμπεριλαμβάνουν και το κοινωνικό κράτος και στη δεύτερη μεσολαβούν οι τράπεζες και οι αγορές που ενδιαφέρονται μόνο για την κερδοσκοπία εις βάρος των λαών ακόμη και σε περιόδους πανδημίας.

Δεν μαθαίνουμε καλά παρά μόνο μέσα από τις εμπειρίες και τα παθήματα. Από εκεί και πέρα χρειάζεται νους για να δούμε την αιτιότητα των πραγμάτων.

Νικητές και ηττημένοι έμαθαν καλά μέσα από τα ερείπια του 2ου παγκοσμίου πολέμου. Το σχέδιο Μάρσαλ ήταν το αποκορύφωμα αυτής της μάθησης όταν, η Αμερική έκοψε χρήμα χωρίς αντίκρισμα χρυσού αλλά με βάση την κρατική της ισχύ.

Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν να ξαναπάρει εμπρός η παγκόσμια οικονομία.

Αυτή η δοκιμασία μας διδάσκει:

Πολιτική δεν είναι μόνο ότι σχετίζεται με το κράτος και οικονομία δεν είναι ότι σχετίζεται μόνο με την αγορά. Η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας και των τεχνολογιών έχουν αλλάξει τα δεδομένα, όταν πλήττεται καίρια ο καταναλωτισμός που αιχμαλώτιζε πλήθη και έρχεται η λιτότητα και οι πολίτες αλλάζουν στάση.

Επίσης άλλη διάσταση είναι η λιτότητα και άλλη η πείνα.

Έχουμε σε περίοδο μακράς λιτότητας.

Οι άποροι και οικονομικός αποκλεισμός πληθαίνουν.

Οι συνδικαλιστές χάνουν δύναμη αλλά οι το αντικαταναλωτικό κίνημα κερδίζει έδαφος.

Μέσα στη κρίση θα θυμηθούμε τις αρετές της εκκλησίας νηστεία και προσευχή.

Το μήνυμα καταναλώστε- καταναλώστε για να υπάρξετε θα ανακοπεί.

Πολλοί αναλυτές μας λένε ότι θα υπάρξει στροφή των λαών προς τα εθνικά κράτη.

Η σκέψη του μάλλον αντλείται από παραστάσεις του παρελθόντος.

Την γεωπολιτική αντίληψη της πολιτικής των πολεμικών διεκδικήσεων και ληστρικών επιδρομών .

Τώρα ο πόλεμος κοστίζει ακριβά και στις περισσότερες φορές ασύμφορος και για τους νικητές.

Ο οικονομικός πόλεμος για τα αποθέματα ενέργειας αναγκαστικά περνάει σε δεύτερο πλάνο.

ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ