Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

 ΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ένα ατύχημα της ιστορίας (πανδημία) έγινε θρυαλλίδα πυροδότησης μιας παγκόσμιας  κρίσης του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος. Ακολούθως η κρίση  έδειξε, με το πιο εμφαντικό τρόπο ότι το παγκόσμιο πρόβλημα  μπορεί ν΄αντιμετωπιστεί μόνο όταν παρούσα ιστορική φάση το κράτος μπει μπροστά πολιτική . Η αλήθεια είναι ότι βγαίνουμε  από μια περίοδο (των τελευταίων 50 ετών) που τα πρωτεία, η ηγεμονία και η διεύθυνση του κόσμου ανήκαν επί της ουσίας στις τυφλές δυνάμεις της αγοράς κεφαλαίου, που κατεύθυναν τους πόρους και την αγορά εργασίας και μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο παρεμβατισμού.

Υπάρχουν δυο βόμβες που έχουν να εκραγούν στα θεμέλια του οικονομικού συστήματος η μία αφορά την υπερχρέωση των κρατών και άλλη την ανεξέλεγκτη ανεργία.

Αυτή την φορά ούτε οι επαναστάτες ούτε οι τρομοκράτες απειλούν να αλλάξουν την εξουσία. Είμαστε απλά μπροστά σε μια περίοδο μετάβασης από ένα σύστημα που ηγεμονεύουν οι ελίτ της οικονομικής ολιγαρχίας σε μια περίοδο αμφισβήτησης που ξαναμπαίνει το ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική.

Μια περίοδο που κατείχαν τα μονοπώλια σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τις τράπεζΕς και μέσω αυτών κατεύθυναν και τη πολιτική. Ξαφνικά το σχετικά  απρόσμενο γεγονός της πανδημίας, μας εισάγει σε μια περίοδο που το πρωτείο η ηγεμονία του κόσμου επιστρέφει ξανά και αναπόφευκτα στην πολιτική. Διαπιστώνεται ότι, η κατεύθυνση των πόρων πρέπει αλλάξει και αυτή τη δουλειά μπορεί να την κάνει μόνο η πολιτική που αντανακλά και τη λαϊκή θέληση. Το σημείο καμπής βέβαια είναι η υγειονομική κρίση αλλά αυτό ανταποκρίνεται σε βαθύτερες διεργασίες που αργά η γρήγορα θα εμφανιστούν, όπως είναι η υπερχρέωση και η ανεργία. Η ανάγκη το κράτος να βγει μπροστά και να αντιμετωπίσει την κρίση εκεί που η αγορά έχει βραχυκυκλώσει δίνει προβάδισμα στην πολιτική.

Βέβαια, θα παρατηρήσει κανείς ότι ο κόσμος σε αυτή την ιστορική φάση δεν εμπιστεύεται όσο θα ήταν απαραίτητο την πολιτική και τους πολιτικούς και δεν συμμετέχει στα κόμματα. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, η πολιτική και κατ΄επέκταση η δημοκρατία δεν συγκινεί τον κόσμο είναι γιατί έν πολλοίς είχε γίνει φερέφωνο της οικονομικής ολιγαρχίας στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της. Οφείλεται στη διαφθορά της πολιτικής από το σύστημα. Τώρα όμως η κατάσταση αντιστρέφεται. Η κρίση αντιπροσωπεύει «μια νέα κολοσσιαία αποτυχία της νεοφιλελεύθερης πλευράς του καπιταλισμού και δεν μπορεί να κρυφτεί.

Οι πάντες προστρέχουν στο κράτος για να διασωθούν ακόμα και οι πετρελαϊκές εταιρείες ζητούν επιδοτήσεις. Οι περισσότερες επιχειρήσεις ζητούν δάνεια με την εγγύηση του κράτους για ορθοποδήσουν. Προέχει όμως η υγεία των ανθρώπων και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα απέναντι στην νέα έκρηξη της ανεργίας. Κι αυτό απαιτεί πολιτική απάντηση που καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να αγνοήσει. Για πρώτη φορά η υγεία τίθεται καθοριστικά  πάνω από τις οικονομικές επιπτώσεις κι αυτό είναι μια σημαντική εξέλιξη στο πολιτικό πολιτισμό.

Το αντίκτυπο στο επίπεδο των  κυβερνήσεων είναι πως  πολιτικοί νιώθουν ότι θα χάσουν την εξουσία αν αποτύχουν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα κριτήρια ανάδειξή τους με μιας έχουν αλλάξει. Προέχει η ζωή η οικονομία έπεται.

Ας δούμε τι πραγματικά έχει συμβεί που κλονίζει την πεποίθηση για το άτρωτο του καπιταλισμού και της ανθεκτικότητας του συστήματος. Ποια είναι η αντανάκλαση της φύσης στις πολιτικές σχέσεις των ανθρώπων. Που είναι το αόρατο χέρι που αλάνθαστα μας καθοδηγεί. Η κλασική και νεοκλασική οικονομική θεωρία υποστήριζε πάντα ότι η οικονομία της αγοράς και η ανταγωνιστικότητα αντανακλάται από την φύση των πραγμάτων και σχεδιάζεται επιστημονικά με τα μαθηματικά μοντέλα.

 Το ανταγωνιστικό συμφέρον του παραγωγού να αυξήσει την τιμή και του καταναλωτή να τη μειώσει βρίσκει μια συμφέρουσα ισορροπία και για τις δύο πλευρές. Να όμως που αυτή η ισορροπία ανατρέπεται πρώτα από τις ίδιες τις δυνάμεις της αγοράς που σε μονοπωλιακές συνθήκες ανεβάζουν  αυθαίρετα τις τιμές παρόλο που αυξάνεται η ζήτηση και λογικά μειώνεται το κόστος παραγωγής. Αυτό έγινε με την πετρελαϊκή κρίση του 73 και ακριβώς το αντίστροφο γίνεται τώρα με τη γενική πτώση του καταναλωτισμού, κι αυτό ξεκίνησε πριν την κρίση του κωρονοϊού.

Είναι προφανές πως τα ελλείμματα στα συστήματα υγείας που παρατηρήθηκαν στα κράτη με αποκορύφωμα την Αμερική ήσαν καθαρά πολιτικές επιλογές. Για ποια φυσική τάση της οικονομικής επιστήμης μπορούμε να μιλάμε εκτός των κατευθύνσεων της κυρίαρχης εξουσίας;  Στην πραγματικότητα εάν θέλουμε να βρούμε ένα παραλληλισμό με τη φύση, αυτός μπορεί είναι όπως τα υπόγεια ρεύματα τα οποία  κάτω από το φλοιό της γης κινούν τις τεκτονικές πλάκες και προκαλούν ρήγματα που αλλάζουν όχι μόνο την μορφολογία της γης αλλά και τη ζωή πάνω σ΄αυτή.

 Τα πάντα λοιπόν μπορούν να αλλάξουν σε βάθος χρόνου στη φύση, αλλά και πολύ περισσότερο στα πρότυπα της οικονομίας, σε κάποιες μεγάλες στιγμές. Το ίδιο και οι προτεραιότητες της πολιτικής. Όπως η οικονομία μπορεί να καταστραφεί από φυσικές αιτίες έτσι μπορεί να καταστραφεί και από πολιτικές επιλογές. Έτσι μάλλον έρχεται στη ζωή μας το πρωτείο της πολιτικής. Το κράτος μπροστά στον κίνδυνο Της Καταστροφής αναλαμβάνει εκ των πραγμάτων τον σπουδαιότερο ρόλοπου μπορεί να παίξει  να διασώσει την κοινωνία. Είναι η περίοδος που η ανάγκη αυτή δεν δύναται  να κρυφτεί και το κράτος να κάνει το θέλημα της αγοράς Κεφαλαίου και της κερδοσκοπίας. Χωρίς κοινωνική ειρήνη δεν μπορεί να λειτουργήσει και η αγορά. Αν τελικά το κράτος αγνοήσει την κοινωνία θα χρεοκοπήσει και θα καταρρεύσει  το ίδιο.

ο φόβος ήταν πολλαπλάσιος σε σχέση με  τα θύματα».

 

Για την κρ΄ση του 2020 ιστορία πιθανόν θα γράψει: «Τότε  πανικοβλήθηκαν οι ελίτ.. ο φόβος ήταν πολλαπλάσιος σε σχέση τα θύματα».

Οι Κυβερνήσεις παρομοίασαν την υγειονομική κρίση με παγκόσμιο πόλεμο που προκάλεσε ένας αόρατος εχθρός. Και πράγματι αν και τα θύματα δεν ξεπέρασαν ούτε το 1% συγκριτικά με το 2^ου παγκοσμίου πολέμου οι επιπτώσεις στη παγκόσμια οικονομία και απασχόληση ήσαν τεράστιες. Η ύφεση τη πρώτη χρονιά ξεπέρασε το 10% ξεπερνώντας  κατά πολύ την πρόβλεψη του ΔΝΤ που ήταν στο 3%. Η ανεργία έφθασε σε επίπεδο ρεκόρ και ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας κατέρρευσαν όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές οι κατασκευές και το λιανικό εμπόριο. Η απειλή της πείνας σε μεγάλα τμήματα πληθυσμού θα μπορούσε να δημιουργήσει κοινωνικά εκρηκτικές διαστάσεις.

Μιλάμε για τις εντυπώσεις που θα επικρατήσουν σε μεταγενέστερο χρόνο γιατί αυτό έχει τελικά σημασία στη πρόβλεψη των επερχόμενων γεγονότων.

Έτσι κατ΄αρχή έχουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα πως εξηγείται  το φαινόμενο των τεράστιων και δυσανάλογων επιπτώσεων σε σχέση με τη φονικότητα του ιού; Απλούστατα ο ιός δεν έκανε εθνικές και ταξικές διακρίσεις και δεν σεβάστηκε τις εξουσίες. Απειλούσε τους πάντες. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο π.χ  οι ηγέτες Τσόρτσιλ, Ρούσβελτ , Στάλιν, παρά τις γενικές καταστροφές, έμεναν στο απυρόβλητο του πολέμου. Τότε οι απώλειες αφορούσαν τις μάζες. Τώρα αφορούσαν εξίσου τις διευθυντικές ελίτ και τους μεγιστάνες, αυτή είναι η διαφορά που κάνει ο λεγόμενος αόρατος πόλεμος.

Επομένως, η υγειονομική κρίση απειλούσε άμεσα όλες  τις εξουσίες καθώς και τις οικονομικές ολιγαρχίες. Η υγειονομική κρίση εξάλλου ξέσπασε  και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη στην παγκόσμια έκθεση του Μιλάνου, στο τόπο  που συγκεντρώνεται κάθε χρόνο η Ελίτ της παγκόσμια αγοράς. Έτσι απλώθηκε άμεσα και ο πανικός στις οικονομικές και πολιτικές ελίτ. Τότε όλοι διαπίστωσαν ότι τελευταία καταφυγή είναι το κράτος για την αντιμετώπιση της κρίσης και έπρεπε να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα. Να επιδοτηθούν άμεσα οι πληγέντες εργαζόμενοι και επιχειρήσεις. Ωστόσο, τα περιοριστικά μέτρα έφεραν ένα τεράστιο πλήγμα στον καταναλωτισμό. Ρήγματα στις αγορές. Βαθύτερα ρήγματα στο παραδειγματικό μοντέλο της οικονομίας από την οικονομική κρίση του 2008. Αυτοί που αψήφησαν αρχικά τον κίνδυνο το πλήρωσαν πιο ακριβά από όλους όπως Τράμπ, Τζόνσον και Ερτογάν. Τα υγειονομικά τους συστήματα των χωρών τους κατέρρευσαν. Ενώ αντίθετα οι χώρες που πήραν έγκαιρα περιοριστικά μέτρα περιόρισαν το κακό και κάλυψαν εν μέρει το τα ελλείμματα στις υγειονομικές υποδομές. Η ανθρωπιστική κρίση αναχαίτησε την βούληση των αγορών.

Τα ελλείμματα  στα συστήματα υγείας αναδείχθηκαν για πρώτη φορά σε αυτή την έκταση και η χρηματοδότηση στη δημόσια υγεία έγινε επιτακτική την ίδια στιγμή που από την άλλη πλευρά γίνεται φανερό ότι με τη προώθηση του ψηφιακού κράτους και των ψηφιακών υπηρεσιών μπορούν να εξοικονομηθούν πόροι για τη υγεία. Η εργασία στο σπίτι αναδείχθηκε μια εκσυγχρονιστική πρακτική που υπόσχεται πολλά για το μέλλον.

Στη ουσία ανεστάλη η ισχύς του υπερκαταναλωτικού μοντέλο υπέρ των άμεσων βιοτικών αναγκών που είναι η υγεία, η τροφή και η ενέργεια. Ο πόλεμος με τον αόρατο εχθρό είχε  αναγκαστικά και τους περιφερειακούς πολέμους μεταξύ των κρατών και αυτό έχει ως συνέπεια ότι μπορούν να περιοριστούν και οι δαπάνες για εξοπλισμούς.

Αυτός ο αναγκαστικός επαναπροσδιορισμός της οικονομίας που λειτουργεί ως αναγκαστικός νόμος αλλάζει άρδην και τις οικονομικές προτεραιότητες και εντέλει το ίδιο το παραδειγματικό μοντέλο. Επισπεύδει αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που χρειαζόταν μια δεκαετία τουλάχιστον να ωριμάσουν. Το κράτος ενισχύεται αναγκαστικά με έναν άλλο ρόλο σε μια διαδικασία μετάβασης. Οι αγορές για ένα κρίσιμο διάστημα θα έχουν παροπλιστεί πολιτικά για υπαγορεύσουν τις πολιτικές επιλογές. Η πολιτική θα έχει την ευκαιρία να πάψει να είναι φερέφωνο της οικονομικής ολιγαρχίας.

Να πως εξελίσσονται τα πράγματα κάτω από το νόμο της αδήριτης ανάγκης. Από τη μια μεριά άνεργοι και ανήμποροι και από την άλλη επιχειρήσεις που έχουν βουλιάξει μέσα στη κρίση  μπορούμε να φανταστούμε ποιες θα είναι οι συνέπειες. Το κράτος έχει στην ουσία δυο επιλογές για να ανταποκριθεί στις αυξημένες υποχρεώσεις ή θα επεκτείνει τον δανεισμό του ή θα πρέπει να κόψει νέο χρήμα. Και οι δυο επιλογές αναπόφευκτα αργά η γρήγορα οδηγούν σε ρήξη με το μεγάλο Κεφάλαιο για μη πτωχεύσουν τα κράτη. Γιατί αν πτωχεύσουν τα κράτη τότε οι απώλειες για το κεφάλαιο θα είναι μεγαλύτερες χωρίς την επιλογή διαφυγής κεφαλαίων σε μια γενικευμένη κρίση σε κάποια άλλα κράτη.

Τότε δεν θα μπορούν να υπάρξουν συμβατικές λύσεις όσο κι αν επιμένει η Μέρκελ και οι δορυφόροι της Γερμανίας. Το κούρεμα κεφαλαίων θα μπει στην ημερήσια διάταξη όπως και η ανάγκη της Ε.Ε να κόψει νέο χρήμα. Γιατί όταν η κατάρρευση θα είναι δεδομένη το επιχείρημα της οικονομικής σταθερότητας είναι γελοίο.

 

 

Ο ιός προσβάλλει περισσότερο και την

υγεία της αγοράς

 

Είναι πλέον φανερό ότι η πανδημία που έχει ξεσπάσει δεν αφορά μόνο την υγεία αλλά και την βιωσιμότητα της οικονομίας. Για παράδειγμα η πτώση των τιμών του πετρελαίου, είναι ένα από τα πολλά συμπτώματα που δείχνουν τη βαθιά κρίση στην οποία έχει περιέλθει η παγκόσμια οικονομία και φαίνεται σαν ο ιός να έχει προσβάλλει απευθείας την αγορά πετρελαίου. Οι άνθρωποι δεν κινούν τα αυτοκίνητά τους εφόσον υπάρχουν περιορισμοί στην κυκλοφορία και πρέπει να «μείνουν σπίτι». Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου αεροπορικού επιβατικού στόλου είναι καθηλωμένο.

Οι λόγοι της συνεχιζόμενης δραματικής πτώσης των τιμών θεωρείται πως είναι η εξαιρετικά μειωμένη ζήτηση, εξαιτίας των περιορισμών στις μεταφορές και στην οικονομική δραστηριότητα που επιβλήθηκαν απ’ άκρου σ’ άκρο του πλανήτη, στο πλαίσιο της προσπάθειας περιορισμού της εξάπλωσης της πανδημίας του κορονοϊού, και στο γεγονός ότι η παραγωγή δεν αναπροσαρμόστηκε επαρκώς. Η γενική πτώση της κατανάλωσης φέρνει και τη πτώση παραγωγής σε πολλούς τομείς με αποτέλεσμα τη γενική ύφεση της οικονομίας

Ας δούμε όμως και την άλλη πλευρά.

Η πτώση της κατανάλωσης πετρελαίου όταν αφορά τη μείωση της κυκλοφορίας μπορεί να σημαίνει εξοικονόμηση πόρων για όλους βασικούς τομείς της οικονομίας όπως είναι διατροφή και υγεία.

Με τον αναπόφευκτο επαναπροσδιορισμό των οικονομικών προτεραιοτήτων σε περίοδο κρίσης άλλοι τομείς θα βγουν ενισχυμένοι και άλλοι θα βρεθούν στους μεγάλους χαμένους.

Στους χαμένους π.χ αναμένεται να βρεθούν οι Αμερικανοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου. Καθώς το κόστος είναι 50 δολάρια το βαρέλι και η τιμή τώρα κινείται κάτω από τα 30 ή και πιο χαμηλά.
Την ίδια ώρα ο κλάδος αυτός στις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα υπερχρεωμένος, με συνολικό κόστος 200 δισεκατομμύρια και ένα μεγάλο μέρος των ομολόγων που έχουν εκδώσει ενεργειακές εταιρείες αναμένεται να υποβαθμιστεί. Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν ότι έρχεται
χιονοστιβάδα στη πτώση των μετοχών.

Η Κίνα από την άλλη μεριά που είναι εισαγωγέας πετρελαίου θα επωφεληθεί από κάθε πλευρά μειώνοντας το κόστος παραγωγής.

Το ίδιο θα συμβεί και στη μικρή Ελλάδα με τη διαφορά ότι εμείς θα έχουμε μεγάλο έλλειμμα από τον τουρισμό. Έτσι μπορεί να εξοικονομήσουμε 3 δισ. από τη μείωση της κατανάλωσης σε καύσιμο αλλά να χάσουμε 10 δισ. στο τουρισμό.

Τα κράτη θα κληθούν σε κάθε περίπτωση να καλύψουν τα ελλείμματα από την ύφεση που κατά μέσο όρο θα φθάσει το 20%.

Όπως λέει ο διάσημος οικονομολόγος Ρουμπινί: Έρχεται η τέλεια καταιγίδα. Χρέη και χρεοκοπίες. Η πολιτική απάντηση στην κρίση της Covid-19 συνεπάγεται τεράστια αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων -της τάξης του 10% του ΑΕΠ ή περισσότερο-, σε μία εποχή που τα επίπεδα δημόσιου χρέους σε πολλές χώρες ήταν ήδη υψηλά, αν όχι μη βιώσιμα.

Κούρεμα κεφαλαίων

Έλεγα πριν λίγο καιρό στα γραπτά μου και πριν ξεσπάσει η πανδημία για την μεγάλη παγκόσμια φούσκα η οποία θα σκάσει όταν το παγκόσμιο χρέος των κρατών φτάσει στο 130% και πλέον για όλες τις χώρες. Τώρα με το ξέσπασμα της πανδημίας το δημόσιο χρέος σε παγκόσμιο επίπεδο προβλέπεται να φθάσει πολύ σύντομα σε αυτό το ύψος. Τοποθετούσα αυτό το μπαμ όπως και άλλοι σε βάθος δεκαετίας. Όμως, με την πανδημία αυτή η διαδικασία επιταχύνεται και θα το δούμε μέσα στα επόμενα δύο –τρία χρόνια. Τότε θα βλέπουμε μετοχές να βουλιάζουν από μεγάλες εταιρείες και τράπεζες, πετρελαϊκές, αυτοκινητοβιομηχανίες, κατασκευαστικές, τουριστικές κ.λπ.

Να ζητούν επιδοτήσεις από τα κράτη για να διασωθούν αλλά τα κράτη δεν θα μπορούν να σηκώσουν αυτό το βάρος χωρίς να πτωχεύσουν τα ίδια. Τότε οπωσδήποτε θα γίνει αναπόφευκτα με κάποιο τρόπο αυτό που απεύχονται οι ολιγαρχικές οικονομικές ελίτ.
το κούρεμα κεφαλαίων.

 

 

Η αλήθεια και οι πλάνες στο οικονομικό σύστημα: 3788

Από το 2007 και μετά έχει κλονιστεί σε βάθος η αντίληψη ότι το κυρίαρχο σύστημα είναι άτρωτο και αιώνιο. Όχι μόνο γιατί δεν ήλθε «το τέλος της ιστορίας» όπως είχε προμηνύσει ο Φουκουγιάμα είκοσι χρόνια σχεδόν πριν, με αφορμή τη πτώση του σοβιετικού μοντέλου, αλλά κυρίως γιατί κλονίστηκε συθέμελα και η λεγόμενη οικονομική επιστήμη.

 

Σπουδαίοι οικονομολόγοι έμεινα άναυδοι από τις εξελίξεις. Τα μαθηματικά τους μοντέλα τα οποία προσέφεραν επιστημονική κάλυψη για πολλά χρόνια στις κυβερνήσεις, εν πολλοίς αχρηστεύθηκαν η τουλάχιστον έχασαν το επιστημονικό τους κύρος. Τι πράγματι είχε συμβεί και από τη μια στιγμή στην άλλη εκεί που προέβλεπαν ακόμη πιο ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας, έσκασε η μεγάλη φούσκα των τραπεζών και η οικονομία βυθίστηκε στην ύφεση και ανεργία.

Τι έγινε και εκεί που οι σπουδαίοι οικονομολόγοι επέκριναν τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία έτρεχαν τώρα να ζητήσουν από τα κράτη βοήθεια για τις καταρρέουσες τράπεζες και άρα να ζητήσουν παρεμβατισμό προς οφελός τους και εις βάρος των φορολογούμενων. Πού πήγε η επιστημοσύνη τους ώστε να προβλέψουν;

Πόσο αληθινή είναι η επιστημονική αλήθεια με τα μαθηματικά μοντέλα στην οικονομία; Αρκούν τα μαθηματικά για να κάνουν επιστημονική μια ιδεολογική υπόθεση που στο τέλος-τέλος κρύβει οικονομικά συμφέροντα. Ο λεγόμενος «επιστημονικός» (σοβιετικός) σοσιαλισμός κατέρρευσε καθώς αποδείχθηκε από τη ζωή ότι, η επιστήμη του στην οικονομία ήταν σκέτη προπαγάνδα.

Ο καπιταλισμός πράγματι έμεινε χωρίς αντίπαλο δέος, αλλά 20 χρόνια αργότερα κλονίζεται σοβαρά από τις εσωτερικές του αντιφάσεις για τις οποίες θα μιλήσουμε παρακάτω. Το γεγονός ότι κρατά την παγκόσμια ηγεμονία του οικονομικού συστήματος ελλείψει αντιπάλου δεν σημαίνει ότι επιστημονικά είναι κυρίαρχος και ότι δεν χάνει έδαφος σ΄αυτό το πεδίο.

Το πρόβλημα είναι τι γνωρίζει και τι πιστεύει ο λαός γιατί υπάρχει πάντα το ζήτημα της ασύμμετρης πληροφόρησης κατά τον Νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς. Της πληροφόρησης και της πρόσβασης που έχουν οι ισχυροί οικονομικοί οργανισμοί και τεχνοκράτες να χειρίζονται τα πράγματα, έναντι της άγνοιας των απλών πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια παρά τη νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα είναι ενδεικτικό ότι ολοένα και περισσότερο η διάσωση βασίζεται στο κράτος, το ελεγχόμενο στην ουσία από την οικονομική ολιγαρχία κράτος για να μη καταρρεύσουν οι τράπεζες και η σταθερότητα στις συναλλαγές.

Η υπερχρέωση όμως των κρατών που προκύπτει ως συνέπεια είναι μια βραδυφλεγής βόμβα. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Με το ρυθμό που αυξάνεται το χρέος από χρόνο σε χρόνο είμαστε μπροστά από μια παγκόσμια χρεοκοπία των κρατών. Και τότε μόνο μια λύση θα υπάρχει εκτός από το πόλεμο. Και στα χέρια των λαών να επιβάλουν το παγκόσμιο κούρεμα των χρεών και μια παγκόσμια σεισάχθεια.

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι οι εξελίξεις αυτές κατευθύνονται από το «αόρατο χέρι» του ανταγωνισμού αλλά σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη της συνολική ευημερίας που μας είπε ο Ανταμ Σμιθ και οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι. Σε γενικές γραμμές η Επιστήμη προσδοκά να εξηγήσει πώς είναι φτιαγμένος ο κόσμος γύρω μας και πώς λειτουργεί. Εδώ όμως υπάρχει συσκότιση.

Ας δούμε γιατί αυτά που διδάσκουν οι οικονομικές σχολές δεν είναι η επιστημονική αλήθεια αλλά δόγματα που επιστημονικοποιούν τις ιδεολογίες και εν προκειμένω το καπιταλιστικό σύστημα ως ιστορικά αναντικατάστατο.

Έχει κυριαρχήσει η άποψη κυρίως μέσα από τη βιομηχανία των μέσων της επικοινωνιακής διαμεσολάβησης αλλά από ακαδημαϊκούς και ειδικούς τεχνοκράτες ότι αυτά που λέει η οικονομική επιστήμη είναι θέσφατο.

Το κυρίαρχο επιχείρημα είναι ότι οικονομική επιστήμη βασίζεται σε μαθηματικά μοντέλα που δεν δέχονται αμφισβήτηση. Ο μαθηματικός λογισμός είναι ιδεολογικά ουδέτερος και αντικειμενικός, άρα και η οικονομική επιστήμη είναι αντικειμενική και η μόνη αλήθεια που πρέπει να μας καθοδηγεί στην οικονομία αφού ως εργαλείο έχει τα μαθηματικά.

Ωστόσο πως εξηγείται το γεγονός ότι η αλήθεια αυτή με τα μαθηματικά μοντέλα και υπολογισμούς τα οποία όπως ξέρουμε κατευθύνουν με απόλυτη ακρίβεια τα διαστημόπλοια και την ίδια στιγμή πέφτουν συχνά έξω στην οικονομία και τις προοπτικές της.

Η απάντηση βέβαια είναι ότι άλλο ζήτημα είναι οι υπολογισμοί στη φύση και τα υλικά πράγματα που έχουν σταθερές συμπεριφορές και άλλο ζήτημα τα φαινόμενα στις ανθρώπινες κοινωνίες που καθοριστικό ρόλο έχουν οι προθέσεις οι στόχοι και τα κίνητρα. Ενίοτε η μαζική κουλτούρα τα ιδεολογικά και θρησκευτικά κίνητρα.

Δεν αναφέρομαι μόνο στην Προτεσταντική Ηθική του Μαξ Βέμπερ ως συμπεριφορά που ανέδειξε ως γνωστόν τις πηγές ανόδου στο φαινόμενο του καπιταλισμού αλλά, στο πρόταγμα και τις προθέσεις που μπαίνουν μπροστά από κάθε μαθηματικό μοντέλο στην οικονομία και καθορίζουν τα όρια εφαρμογής.

Άλλη έννοια έχει επίσης η κερδοφορία μέσα από παραγωγικές επιχειρήσεις και άλλη έννοια η κερδοσκοπία στη χρηματαγορά.
Άλλο ζήτημα είναι να χρησιμοποιείς τα μαθηματικά μοντέλα με ιδεολογικό πρόσημο τη κερδοσκοπία στην οικονομία και την λειτουργία Καζίνων και άλλο υπολογίζοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση του δημογραφικού και της φτώχειας. Η επιστήμη με πρόσημο τη κερδοσκοπία διογκώνει τη φτώχεια και η επιστήμη με πρόσημο την αντιμετώπιση της φτώχειας μειώνει τη κερδοσκοπία. Η διόγκωση των ανσοτήτων είναι η απόδειξη. Καθώς από την ολοκλήρωση της εκβιομηχάνισης ωφελήθηκε πολύ η οικονομική ολιγαρχία και λιγότερο οι εργαζόμενοι.

Σήμερα αυτή ισορροπία κεφαλαίου εργασίας έχει σε βάθος διαταραχθεί καθώς μειώνονται τα οικονομικά οφέλη για τους πολλούς.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι δραστικότερο από τις ιδεολογικές αντιθέσεις που παίρνουν επιστημονικό χαρακτήρα. Οι αντιφάσεις του ίδιου του συστήματος της κερδοσκοπίας και ανταγωνιστικότητας που προκαλούν ρωγμές στο σύστημα κι αυτό δεν είναι καινούργια αποκάλυψη. Πρόκειται για το κίνητρο του κέρδους που τελικά οδηγεί όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις καταπίνουν τις μικρομεσαίες με το κυνήγι του κέρδους. Έτσι ώστε από ευεργετικό κίνητρο της ανάπτυξης, σε πρώτο στάδιο αφού κάνει το κύκλο του καταλήγει, όχι μόνο στην οικολογική επιβάρυνση του πλανήτη και στη κλιματική αλλαγή, αλλά και στο περιορισμό του κέρδους μέσα από τη τεχνολογική ανάπτυξη και την επερχόμενη τεχνολογική ανεργία.

Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων εκλείπουν η περιορίζονται δραστικά όπως πρόσφατα η βιομηχανία των μέσων επικοινωνίας και η μουσική βιομηχανία. Σε 15-20 χρόνια αναμένεται να περιοριστεί κατά το ήμισυ και η κερδοσκοπία από τα ορυκτά καύσιμα από τη σχεδόν δωρεάν ηλιακή ενέργεια που επέρχεται. Με αυτό τον τρόπο κομμάτια της κερδοσκοπίας και του καπιταλισμού θα περάσουν σε ένα είδος απόσυρσης και ευθανασίας. Γιατί αυτά τα νέα δεδομένα δεν απασχολούν τους τεχνοκράτες.

Σήμερα το μείζον ζήτημα που απασχολεί τους οικονομολόγους και πολιτικούς μας είναι τα πετρέλαια της Ανατολικής Μεσογείου. Και καθόλου βέβαια οι ενεργειακές κοινότητες με ενέργεια από τον Ήλιο. Βλέπουμε εδώ ότι ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας ταυτίζεται με το συγκεντρωτισμό της ενέργειας με τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό πρεσβεύει άλλωστε και ο Ερντογάν από τη δική του πλευρά. Ενσαρκώνει το παρελθόν της σπανιότητας των πόρων της οικονομικής γεωγραφίας που οδηγεί αναπόφευκτα στον ανταγωνισμό των εθνών. Το μέλλον όμως βρίσκεται στην ενέργεια της αφθονίας του Ήλιου και την αφθονία της γνώσης και στη συνεργασία των εθνών.

 

 

Έτσι έρχεται στη ζωή μας το πρωτείο της πολιτικής. Το κράτος μπροστά στον κίνδυνο αναλαμβάνει εκ των πραγμάτων ως σπουδαιότερο ρόλο να διασώσει την κοινωνία.

Δεν δύναται να κάνει το χατίρι της αγοράς Κεφαλαίου γιατί αν το κάνει θα χρεοκοπήσει το ίδιο.

Tα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας λειτουργούν σαν μια παγκόσμια μακρόχρονη «απεργία» που πλήττει εκτός των άλλων τον καταναλωτισμό.