Περί «ιδιώτευσης»

 Διάλογος του Βασίλη Τακτικού με το Γιάννο Παπαϊωάννου

Γιάννος Παπαϊωάννου: Μου θυμίζετε τώρα, ένα άρθρο το οποίο είχα γράψει για έναν φίλο μου υποψήφιο Δήμαρχο με τίτλο «Τσιμέντο να γίνει» σαν μία περιγραφή των θέσεων του πολιτικόυ του αντιπάλου και είχε απήχηση μεγάλη γιατί ήταν πολύ ωραία γραμμένο. Αλλά, τελικά βέβαια κέρδισε τις εκλογές ο υποψήφιος στον οποίο αναφερόταν και είχε ως πρόταμγα το τσιμέντο.

 Παρεπιπτώντος, έχω μία πολύ ενδιαφέρουσα «εμβόλιμη» παρατήρηση σχετικά με την εννοιολογία της λέξης «ιδιώτης», την ιστορική της εξέλιξη και το σημερινό της μετασχηματισμό, που λέει πολλά για τις γενικότερες παραστάσεις του σημερινού ανθρώπου και πολίτη.

Στην Αγγλική το “idiot” σημαίνει βλαξ και οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν ιδιώτη έναν ο οποίος δε μπορούσε να παίξει ρόλο στη αρχαία αγορά, οπότε απεσύρετω και έτσι γινόταν απομονωμένος.

Σήμερα, η εννοιολογία αυτή έχει αλλάξει πρόσημο, θεωρείται δηλαδή ιδιώτης ο καπάτσος, ο έξυπνος και αυτό μας λέει με μια ματιά πολλά για τα πρότυπα και τις παραστάσεις του σημερινού πολίτη.

Αυτός ο ιδιώτης ο οποίος επιτυγχάνει τους στόχους του εις βάρος όμως των μελλοντικών δυνατοτήτων και του περιβάλλοντος και της οικοανάπτυξης και της κοινωνίας είναι ανθρωπότυπος που κυριαρχεί εις βάρος πολλές φορές του συνολικού συμφέροντος.

Αλλά και μετά από αυτό που συζητάμε «περί ιδιωτίας» ας πάρουμε το παράδειγμα, της Ηλείας, που υστερεί στην ανάπτυξη όχι γιατί στερείται φυσικών ομορφιών και πόρων, αλλά γιατί στερείται συλλογικού πνεύματος.

Η Ηλεία, υποστηρίζουν κάποιοι αναλυτές, ότι είναι από τις πιο πλούσιες περιφέρειες της Ελλάδας σε παραγωγικούς και εν γένει χώρους και πολιτιστικούς αλλά και τουριστικούς, αλλά βρίσκεται στην ουρά της περιφερειακής ανάπτυξης.

Βασίλης Τακτικός

Πριν μπω στην Ηλεία να αναφέρω σχετικά με την πραγματεία «πέρι ιδιώτευσης» ότι σήμερα, ελάχιστοι πιστεύω ότι είναι εκ γννετής έχουν αυτή την ιδιότητα. Το σύστημα επίκτητα μεταβιβάζει αυτή την ιδιωτία, κατασκευάζει τον ιδιώτη και θεωρείται μάλιστα και η βασιλική οδός για να προκόψει κάποιος.

 Τώρα αναφερόμενος στην Ηλεία να πω ότι έχει τους φυσικούς πόρους σαν προϋποθέσεις για να αναπτύξει τους τομείς του τουρισμού,. Μολαταύτα όπως είπες, η Ηλεία είναι από τις τελευταίες στην κατάταξη περιφέρειες της Ελλάδας και της Ευρώπης και σ’αυτό υπάρχει σοβαρή αιτιολογία.

Γιάννος Παπαϊωάννου: Εάν μπορούμε να αναφέρουμε ιστορικά τώρα κάτι, αξίζει τον κόπο. Λέγεται ότι επειδή μετεπαναστατικά αμέσως το νεοελληνικό κράτος στελεχώθηκε από τους Πελοποννησίους και έτσι πάντα είχαν πρόσβαση στον κρατικό μηχανισμό, δεν πήγαινε το μυαλό τους σε επενδυτικές αξιοποιήσεις του φυσικού πλούτου, παρά μόνο ως προσδιορισμό.

Δηλαδή, υπήρξαν άνθρωποι που είχαν τεράστιες περιουσίες αλλά δε σκέφτηκαν ποτέ να τις εκμεταλλευτούν παραγωγικά και γινόντουσαν κλητήρες ή μικρουπάλληλοι στα υπουργεία και τον εν γένει κρατικό μηχανισμό. Έτσι, δεν αναπτύχθηκε ο τόπος, δεν υπήρξε δηλαδή μια άλλου είδους παρέμβαση. Βέβαια, το ίδιο ισχύει και από τη μεριά της πολιτείας. Για αυτό το λόγο λοιπόν η Ηλεία πάντα είχε εμπλοκή με τον κρατισμό και ποτέ δε λειτούργησε με όρους ανταγωνισμού και ελεύθερης αγοράς και επενδύσεων στην παραγωγή.

Αν πάρουμε δε και ένα άλλο κομμάτι πιο ειδικό που είναι η Ολυμπία Έχω μια εμπειρία εκεί , είναι γνωστή ως μια παγκόσμια πόλη και αν συνδέδουμε αυτό που λέγεται, το «δράσε τοπικά - σκέψου παγκόσμια» μπορούμε να κάνουμε αναγωγή από το τοπικό που είναι η Ηλεία έχοντας ένα παράδειγμα για μεγαλύτερες πιθανόν περιφέρειες και προσεγγίσεις.

Βασίλης Τακτικός: Καταρχήν, αυτή η προσέγγιση που κάνεις είναι σωστή. Πράγματι ολόκληρη η Πελοπόννησος και ιδιαίτερα Ηλεία, Αχαϊα, έχουν μια τάση προς την κρατική απασχόληση που βέβαια εξηγείται από την πολιτική εμπλοκή που υπάρχει και βέβαια το πελατειακό σύστημα.

Όμως, αυτή είναι η μία πλευρά του κρατισμού. Υπάρχει και άλλη πλευρά του κρατισμού.

Ότι το κράτος ως επενδυτής και υποκινιτής της οικονομία μπορεί να παίξει και προοδευτικό ρόλο μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο, γιατί έχουμε και εκφάνσεις του σύγχρονου κράτους, έντονου παρεμβατισμού, που στην περίπτωση της Πάτρας λ.χ. δημιουργείται μία βιομηχανία.

Η Πάτρα, δηλαδή την ίδια περίοδο,έχει βιομηχανική ανάπτυξη.Αντιθέτως, η Ηλεία δεν έχει βιομηχανική ανάπτυξη.

Δηλαδή, ενώ έχει τις προϋποθέσεις, χάνει τη βιομηχανική ανάπτυξη και μαραζώνει. Επίσης, η Ηλεία δεν μπαίνει στη φάση της μαζικής τουριστικής ανάπτυξης, όπως μπαίνουν τα μεγάλα γνωστά νησιά Ρόδος, Κέρκυρα, Κρήτη. Για κάποιους λόγους δεν επιλέγονται οι παραλίες της Ηλείας οι οποίες είναι εξαιρετικές και εκτεταμένες.Επιλέγονται από το κράτος για επενδύσεις άλλες περιοχές. Πιθανόν, η επιλογή να οφείλεται στο γεγονός ότι η Ηλεία είχε τον κάμπο της, είχε μια αγροτική παραγωγή στις τρεις – τέσσερις δεκαετίες που ακολούθησαν και ο κρατικός προγραμματισμός δεν έδωσε μεγάλη σημασία στην τουριστική ανάπτυξη εκεί.

Αλλά, από εκεί και έπειτα αυτό που εσύ επισημαίνεις και σε σχέση με την Ολυμπία, είναι ότι το επιχειρηματικό δαιμόνιο και πέραν της Ηλείας, δηλαδή το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Έλληνα που μπορεί να προέρχεται από τα μεγάλα αστικά κέντρα και που όταν βλέπει ευκαιρίες επενδυτικές πηγαίνει σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας για επενδύσεις, δεν εμφανίζεται εδώ.

Το παράξενο είναι ότι αυτοί οι επιχειρηματίες και οι θεσμικοί επενδυτές δεν βλέπουν τη μεγάλη ιδέα για επένδυση στην Ηλεία σε αυτό που συμβολίζει η Ολυμπία, μολονότι υπάρχουν όλα τα ερεθίσματα από το γεγονός των Ολυμπιακών αγώνων προς αυτή την κατεύθυνση.

Σε αυτό το σημείο πιστεύω ότι λείπει αυτό που λεμε το concept, ένα όραμα ιδεών και αναπτυξιακών πρωτοβουλιών από μια κυβέρνηση που βλέπει μακριά, ένα σχέδιο στη διάθεση των επενδυτών, αλλά και της τοπικής κοινωνίας.

Αυτό σημαίνει και κάτι άλλο. Έλλειψη οργανωτικής κουλτούρας, επιχειρηματικής κουλτούρας και πολιτιστικής δρώσας κουλτούρας στην περιοχή από τους ίδιους τους πολίτες.

Γιάννος Παπαϊωάννου: Τόσο σε επίπεδο ενεργών πολιτών,όσο και σε επίπεδο διαχείρισης της εξουσίας από τους αιρετούς. Το χειρότερο πιο είναι. Ότι δεν περνάει καν από το μυαλό τους. Δηλαδή, θεωρουν ότι εφημερίδα είναι μόνο αυτό. Δηλαδή, πλέον έχει φύγει από το μυαλό αυτών που ασχολούνται με τον τύπο, ότι αναδεικνύει νέα πρότυπα. Βασίλης Τακτικός: Θα έλεγα ότι αυτό που βλέπω σε πρώτη φάση να επιδρά αρνητικά στους αιρετούς είναι ότι η τοπική διανόηση, αυτοί δηλαδή που αναπαριστάνουν τις σημασίες και τις αξίες του κάθε τόπου, μέχρι του να δημιουργεί καινούρια προϊόντα επικοινωνίας, καινούριες ιδέες. Επίσης είναι ένα έλλειμμα αξιών του τοπικού τύπου και των ΜΜΕ, μολονότι ο Πύργος έχει καλό τύπο. Το θέμα είναι γιατί σε μια πόλη και σε μια περιοχή που έχουμε κάποια ιστορικά προηγούμενα στον τύπο, εντούτοις δεν αναπτύσσεται η τοπική διανόηση για να προσφέρει δημιουργικές προτάσεις για το μέλλον. Εάν αυτό είναι το ερώτημα, εγώ έχω μια εξήγηση. Όταν ο τοπικός τύπος αναπαράγει σε μικρογραφία το μοντέλο το κεντρικό, δηλαδή προβάλλονται μόνο τα επιφανή πρόσωπα της εξουσίας και οι επιχειρήσεις παραδοσιακής μορφής και δεν αναδεικνύεται η επικοινωνία από τα κάτω με ιδέες για την ανάπτυξη, την πολιτιστική δράση και όλα αυτά, δεν παρέχεται το πεδίο για παραγωγή νέων σχημάτων και ιδεών. Η εφημερίδα είναι κάτι πολύ περισσότερο. Αναδεικνύει και εκλαϊκεύει.ιδέες και πληροφόρηση, όπως για παράδειγμα σήμερα, αυτό που έχουν ανάγκη οι περιφέρειες είναι να εκλαϊκεύσουν τα προγράμματα της περιφέρειας, του κράτους και των Βρυξελλών, ώστε να είναι σε θέση να υλοποιήσουν οι μικροί τοπικοί φορείς και οι μικροί επιχειρηματίες, οι νέοι, οι γυναίκες, οι μικροπαραγωγοί. Διότι, ένα τεράστιο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο μικρός επενδυτής ή ο μικρός επιχειρηματίας, είναι να κατανοήσει εγκαίρως τις προϋποθέσεις σε μια διαδικασία επιχειρηματικότητας και από κει και πέρα του λείπει ένα περιβάλλον αγοράς και ένα περιβάλλον σκέψης και εφαρμογής για να κάνει αυτά τα πράγματα. Μόνος του δε μπορεί ξαφνικά να πάει να κάνει επιχειρήσεις στον οικοτουρισμό, αγοράζοντας π.χ. δέκα άλογα και να πει ελάτε εδώ να κάνουμε ιππικό τουρισμό.Για να υλοποιηθεί μια τέτοια πρωτοβουλία θα πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο ευρύτερο περιβάλλον. Ας πάρουμε για παράδειγμα το οροπέδιο και το δρυοδάσος Φολόης, όπου θα μπορούσαν να αναπτυχθούν δεκάδες δράσεις από παραγωγικές έως και οικοτουριστικές. Αναφερόμαστε σε έναν τόπο που υπάρχουν και μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προς αυτό το σκοπό και θα ήταν κίνητρο για έναν νέο της περιοχή να επενδύσει στον τόπο του. Πώς όμως να το κάνει όταν είναι μόνος του σε ένα αρνητικό επιχειρηματικό περιβάλλον και όταν δεν έχει δημιουργηθεί η κουλτούρα μιας τέτοιας επιχειρηματικής δραστηριότητας και ανάλογης πολιτιστικής δραστηριότητας για να κρατηθούν οι νέοι στην περιοχή ,αλλά και για να προσελκύσει τον απαιτητικό κατά τα άλλα οικοτουρίστα Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το φαινόμενο οικοτουρισμός σε αντιδιαστολή με το φαινόμενο μαζικός τουρισμός, απαιτεί υψηλά στάνταρντ υπηρεσιών και τοπικών εκδηλωσεων καθώς και ανάδειξης της παράδοσης και της φυσικής κληρονομιάς, απαιτεί με άλλα λόγια μία κοινωνία δρώσα πολιτιστικά. Δε μπορεί δηλαδή ξαφνικά να γίνει οικοτουριστική ανάπτυξη σε μια περιοχή, ημιόνων σε περιπτώσεις που υπάρχει μια κεντρική επιλογή που επιλέγει τη δημιουργία ενός τεράστιου αγροκτήματος ή ενός τεράστιου θεματικού πάρκου. Αλλά και σε αυτό ακόμα το επίπεδο βρισκόμαστε πίσω. Αν πάρουμε το παράδειγμα των Καλαβρύτων που αναπτύχθηκε ο ορεινός τουρισμός με το χιονοδρομικό κέντρο και το δούμε στην ιστορικότητά του, θα διαπιστώσουμε ότι εκεί υπήρχε μία συνειδητή προσπάθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης για να πετύχει και επιπλέον μία μεγάλη κινητικότητα των τοπικών συλλόγων και της τοπικής διανόησης στο να αναδεικνύει πράγματα από τη ζώσα παράδοση και να αναδεικνύει την κοινοτική αλληλεγγύη που πρέπει να έχουν όλοι οι καταγόμενοι από την περιοχή και ειδικότερα αυτοί που ασχολούνται με τη διανόηση. Άρα δεν είναι τυχαίο το γεγονός διαμόρφωσης στο παράδειγμα των Καλαβρύτων, υπήρχαν οι προϋποθέσεις. Και εδώ θα πρέπει να δούμε σοβαρά το ζήτημα της ζώσας παράδοσης και των προϋποθέσεων της τοπικής ανάπτυξης. Γιάννος Παπαϊωάννου: Πάμε στην Ολυμπία τώρα την οποία επίσης ξέρουμε. Στην Ολυμπία έχουμε αυτό το θέμα που έχουμε τώρα, το ωραίο στάδιο που έγιναν οι Ολυμπιακοί αγώνες μετά από 3000 χρόνια. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Δεν έγινε τίποτα στο χώρο παρόλα αυτά. Την αδυναμία την αποδίδω πλήρως σε αυτό που είπες, δηλαδή στην έλλειψη συγκροτημένης σκέψης για το μέλλον και στην ανυπαρξία τέτειας αντίληψης από την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τοπικές αρχές. Ανυπαρξια πλήρης. Είναι ένας αδιανόητος βερμπαλισμός που βασίζεται σε ψυχολογικές αναπληρώσεις μέσω μιας αρχαιολατρίας και μέσω μιας αρπαχτής. Δεν υπάρχει σχεδιασμός και δεν υπάρχει μία αντίληψη να εντάξεις την Ολυμπία με την ιστορία που κουβαλάει στο σύγχρονο κόσμο. Βασίλης Τακτικός: Εγώ θα το επέκτεινα αυτό λέγοντας ότι αφενός η τοπική αυτοδιοίκηση δεν αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να έχει διαρκή επικοινωνία με τους πολίτες. Εννοώ την πρόθεση να συζητάει και να κάνει διαβούλευση για αυτά τα θέματα ακριβώς της πολιτιστικής ανάπτυξης και της οικονομικής ανάπτυξης με τους πολίτες συμμέτοχους σε αυτή τη διαδικασία. Ή καλύτερα με τους πολίτες που μπορούν να συμμετέχουν και να συνεισφέρουν με τη σκέψη τους δημιουργικά σε αυτό το διάλογο. Και το πρόβλημα είναι ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν θέλει να διαθέσει πόρους στο να αναδείξει επικοινωνιακά αυτά τα ζητήματα. Μπορεί να διαθέσει αρκετούς πόρους για παράδειγμα για μικροεργάκια που εξυπηρετούν τη ιδώτευση και την άγρα ψήφων, τσιμεντοστρώσεις κ.τ.λ. , αλλά δε διαθέτει καθόλου πόρους για να αναδειχθεί αυτός ο πολιτιστικός πλούτος και οι ικανότητες, οι δεξιότητες και όλα αυτά τα πράγματα που μπορούν να συνεισφέρουν σε μια αναπτυξιακή διέγερση της κοινωνίας. Δεν αντιλαμβάνεται δηλαδή ότι στις προϋποθέσεις ανάπτυξης είναι οι κοινωνικές υποδομές και η καλλιέργεια των ανθρώπινων πόρων. Θα δώσω μια απάντηση στο τι μπορεί να υποκρύπτεται στην αδυναμία και στην άρνηση. Οπωσδήποτε μια διαδικασία που απαιτεί διαρκή πληροφόρηση και άμιλλα στο επίπεδο της γνώσης προς την τοπική κοινωνία, αλλάζει άρδην τα δεδομένα και τα στάνταρντ του πολιτικού προσωπικού στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οι επιλογές πλέον αναγκαστικά θα γίνουν σε άλλο επίπεδο. Σε επίπεδο ικανοτήτων. Αυτοί που παραδοσιακά ασχολούνται στην τοπική αυτοδιοίκηση έχουν μάθει έναν άλλο τρόπο. Να συλλέγουν ψήφους μέσω ατομικών εξαρτήσεων. Επομένως η μετάβαση είναι πολύ δύσκολη σήμερα, να αποδεχτεί αυτό το πολιτικό προσωπικό ότι θα χάσει αυτό το ρόλο και θα επικρατούν ευκολότερα οι ικανότεροι. Επί του παρόντος, τα πράγματα είναι στις τοπικές κοινωνίες καθορισμένα από προηγούμενες φάσεις, οι ισχυροί δηλαδή δεν είναι με το μέρος αυτών των ιδεών, οι οικονομικά ισχυροί. Το πρόβλημά μας συνεπώς είναι πως θα περάσουμε αυτές τις ιδέες που ενεργοποιούν την κοινωνία και τη συλλογική δημιουργία προς τη νέα αυτή κατεύθυνση. Αυτή η ενημέρωση της κοινωνίας είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Και πώς ο κοινωνία θα συμμετέχει είναι ακόμα ένα μεγάλο ζήτημα, όπως και το πως οι κατεξοχήν φορείς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία. Δηλαδή, κόμματα, Δήμοι, Εκκλησία. Γιατί έχουμε ορισμένα παραδείγματα, έστω επιμέρους θετικά. Για παράδειγμα ο μικροπολίτης Ηλείας έχει κάνει δύο – τρεις κινήσεις για να αξιοποιηθούν περουσιακά στοιχεία της εκκλησίας προς την κατεύθυνση του εναλλακτικού τουρισμού. Εάν όμως οι καθοδηγητές γνώμης της περιοχής προσανατολιστούν προς αυτή την κατεύθυνση θα έχουμε ένα άλλο αποτέλεσμα. Γιατί από την εμπειρία μου έχω παρατηρήσει ότι πέντε και δέκα καλοί άνθρωποι υπάρχουν στην περιοχή και όλοι σου λένε το ίδιο πράγμα. Ότι κάτι μας λείπει. Και εγώ κάνω την αναγωγή και βλέπω ότι αυτό που λείπει τελικά είναι η δικτύωση των ατόμων που είναι ήδη καθοδηγητές κοινής γνώμης, αλλά όλοι εκπέμπουν σε μία πολύ μικρή κλίμακα και ο λόγος τους είναι κατακερκερματισμένος και δεν έχει την εμβέλεια για να επισκιάσει ή να αντιπαρέλθει την αντίδραση όπως είπες. Επομένως, εδώ πάλι είναι το πολιτικό ζήτημα. Πώς αυτή η υπάρχουσα δυναμική κατάσταση των κατακερματισμένων δράσεων και καθοδηγητών γνώμης θα συγκροτηθεί και θαα αποτελέσει μία ενότητα εναλλακτικής πολιτιστικής και οικονομικής ουσιαστικής παρέμβασης. Όταν πηγαίνεις για παράδειγμα, όπως πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία να δούμε φυσικούς πόρους, όπως είναι η λίμνη του Πηνειού, όπως είναι το δρυοδάσος της Φολόης, όπως είναι το φαράγγι του Ερυμάνθου, όπως είναι όλη αυτή η διαδρομή από τα ορεινά προς το δρυοδάσος της Φολόης και την Ολυμπία. Γιάννος Παπαϊωάννου: Εδώ να μείνουμε λίγο. Δηλαδή, δεν αντιλαμβάνεται ή αντιλαμβάνεται με ιδιοτελείς στόχους που είναι βαθύτερο και υποκρύπτει κάτι αυτό.Κάτι επομένως δεν πάει καλά. Το ένα είναι οι προσλαμβάνουσες των ίδιων των πολιτών. Το άλλο είναι οι επισπεύδοντες εκέινοι που είναι θεσμικά προσδιορισμένοι στην τοπική αυτοδιοίκηση, αρνούνται ν’αντιληφθούν το ρόλο του μοναδικού θεσμού που μπορεί να σηκώσει ένα βάρος οικοανάπτυξης. Άρα θέλεις και τους κατάλληλους ανθρώπους που να αντιληφθούν και να υπηρετήσουν το στόχο αυτό. Αυτό είναι πολύ σοβαρό και πολύ σημαντικό. Συμφωνώ στην άποψη ότι δεν υπάρχει ενότητα και σύμπλευση ως προς τη διατύπωση ενός τοπικού σχεδίου και οράματος από όλους τους εμπλεκόμενους.. Η ενότητα όμως χρειάζεται τώρα μεγαλύτερη εμβέλεια, δηλαδή διαπεριφερειακή. Δεν είναι μόνο των Δήμων πλέον, είναι ενότητα των Αρκάδων με τους Ηλείους και τους Αχαιούς. Και αφού μιλάμε για πνευματική κουλτούρα ποιος είναι το θέατρο και η αγορά σήμερα; Το λέω αυτό γιατί επιμένεις σε επικοινωνιακούς ορισμούς με μία εμμονή. Και θα ήθελα να μείνουμε λίγο εδώ και να το συζητήσουμε. Πρώτα απ’ όλα τι θα ήταν το σημερινό θέατρο και η αγορά που λείπουν σήμερα. Βασίλης Τακτικός: Πάμε σε μία μικροπεριφέρεια προγραμματισμού, που όμως έχει ένα όραμα και αναδεικνύει αυτόν τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο και ιδιαίτερα της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς, των αρχαίων πόλεων μέσα από μια καταγραφή που έχουμε κάνει σε παλαιότερα κείμενα. Τριάντα, σαράντα αρχαίες πόλεις είναι γύρω από την Ολυμπία. Και να δούμε και κάτι άλλο. Πώς ήκμασαν αυτοί οι πολιτισμοί; Θα δούμε λ.χ. ότι σε κάθε πόλη υπήρχε ένα θέατρο και μια αγορά, έχουμε αναπαράσταση και διάλογο που σημαίνει ότι οι κοινωνίες αυτές καλλιεργήθηκαν μέσω του λόγου και της αναπαράστασης θεμελιακών σημασιών. Έχουμε, δηλαδή φροντίδα για την καλλιέργεια του κοινού και γνωρίζουμε καταρχήν ότι για να διαμορφωθεί μια κουλτούρα, ο λόγος πρέπει να γίνεται και παράσταση και διάλογος , αλλά και αναμετάδοση. Η αναμετάδοση γίνεται είτε με το αποστολικό στυλ, κάποιοι καθοδηγητές γνώμης ενσαρκώνουν το μήνυμα, είτε μέσω της διαμεσολάβησης και του τύπου σήμερα και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Κάποια από αυτά τα μέσα είναι μέσα ολιγαρχικά. Η τηλεόραση για παράδειγμα είναι μόνο πομπός και εμπεριέχει την παράσταση και την εικόνα χωρίς σκέψη, η οποία καθυποτάσσει το θεατή πολλές φορές και δεν τον αφήνει να σκεφθεί από μόνος του. Αντιθέτως, ο διάλογος έχει μέσα την αναδραστική επικοινωνία.Όταν δύο άνθρωποι συζητάνε σε ένα αμφιθέατρο, υπάρχει η δυνατότητα του διαλόγου και της συμμετοχής.Επομένως, όλοι οι άνθρωποι γίνονται πομποί και δέκτες, μαθητές και δάσκαλοι, ενώ στην τηλεόραση έχουμε μόνο παθητικούς δέκτες. Εν τω μεταξύ ένα άλλο στοιχείο στην τηλεόραση είναι η έλλειψη αμφισβήτησης.Χωρίς κριτική αμφισβήτηση σε αυτά που εκφέρονται δε μπορεί να ανέβει μία κοινωνία πολιτιστικά. Αυτό έχει αντανάκλαση και στην πολιτική διαδικασία ακόμη και στην τοπική Αυτοδιοίκηση, με ποιο τρόπο συμμετέχουν οι πολίτες στο κοινό. Γιάννος Παπαϊωάννου: Τώρα, όμως θίγουμε το θέμα των μέσων αλλά θα πρέπει να το δούμε από την πολιτική του έκφραση.Πώς μπορεί να γίνει ένα πολιτικό ανάχωμα που να επηρεάζει θετικά τη συμπεριφορά των μέσων προς την κατεύθυνση που αναφέραμε; Βασίλης Τακτικός: Σαφέστατα εκεί πρέπει να καταλήξουμε.Εδώ είναι η ευθύνη των όσων θεωρητικά , είτε στα κόμματα, είτε στους δήμους, είτε στους φορείς εξουσίας, εκφέρουν πολιτικό λόγο και διαπλάθουν συνειδήσεις όταν λένε ότι θέλουμε να βοηθήσουμε την περιφερειακή ανάπτυξη και την τοπική κοινωνία. Τότε οφείλουμε να υποστηρίξουμε το διάλογο. Εάν πραγματικά το θέλουν αυτό και το υποστηρίζουν θα πρέπει να δουν και τα προαπαιτούμενα. Και τα προαπαιτούμενα είναι ότι εάν δε διατυπώσεις το τοπικό όραμα σε ένα master plan, εάν δε διατυπώσεις τις νέες ιδέες,τις παραγωγικές, τις γόνιμες ιδέες σε κείμενο και δεν υπάρχουν σχεδιασμοί – μελέτες και καθοδηγητές – ενσαρκωτές γνώμης για να μεταφέρουν το μήνυμα και να προκαλέσουν συζητήσεις στην τοπική κοινωνία, τότε δε μπορούμε να έχουμε δημιουργικό αποτέλεσμα με τη συμμετοχή όλων. Σε αυτό το σημείο είναι η πολιτική ευθύνη.Δε μπορεί να λέει ο οποιοσδήποτε εξουσιαστής ότι με ενδιαφέρει η τοπική κοινωνία, η τοπική ανάπτυξη, η περιφερειακή πολιτική και αποκέντρωση, χωρίς να θέτει αυτό το ζήτημα και να ξέρει πώς ακριβώς θα γίνει αυτό που λέει. Εξάλλου, κανένας ιδιώτης δε μπορεί να κάνει ένα τέτοιο έργο οικοανάπτυξης από μόνος του χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Το έργο αυτό μπορούν να το κάνουν μόνο εκείνει που εκφράζουν τη συλλογικότητα.Ο ιδιώτης δε μπορεί να στήσει ένα μηχανισμό που να κάνει ένα ζωντανό οικοχωριό. Ο ιδιώτης επιχειρηματίας επίσης, εκτός και αν είναι φιλάνθρωπος, δεν έχει κανένα συμφέρον να το κάνει γιατί τον ενδιαφέρει το κέρδος μόνον, δεν τον ενδιαφέρει να αναβαθμίσει την κοινωνία. Αν και υπάρχουν εξαιρετικές περιπτώσεις ιδιωτών που έχουν κοινωνική – εταιρική ευθύνη, αυτές είναι όμως μόνον εξαιρέσεις. Όπως, παλαιότερα υπήρχαν οι ευεργέτες και ακόμη παλαιότερα οι χορηγοί.Στην ευαισθησία αυτών των ανθρώπων εκ των ιδιωτών απευθυνόμαστε και εμείς, αλλά όχι μόνον για να έχουμε τις ελάχιστες δυνατότητες να εκφέρουμε ένα λόγο που συμβάλλει στη συλλογική δημιουργία. Γιάννος Παπαϊωάννου: Και θα έλεγα ότι εδώ μπαίνει το ζήτημα της επιχειρηματικότητας των Δήμων ή το πώς οι Δήμοι μπορεί να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις συνεργασίας με ιδώτες, κάτω από συγκεκριμένο πλαίσιο όμως. Βασίλης Τακτικός: Νομίζω, ότι η τοπική αυτοδιοίκηση σε πρώτη φάση είναι η «Λυδία λίθος» για να συμβούν μια σειρά από θετικά πράγματα στις τοπικές κοινωνίες. Και γιατί αναφερόμαστε στην τοπική αυτοδιοίκηση; Γιατί η Τ.Α. έχει πρώτα απ’ όλα θεσμοθετημένους πόρους και επίσης έχει κτηματική περιουσία και γενικότερα περουσιακά στοιχεία, τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει. Έχει το κύρος. Μόνο και μόνο η αξιοποίηση του κύρους της τοπικής αυτοδιοίκησης στο να ανοίξει τέτοια θέματα συνεργασίας με άλλες συλλογικές οργανώσεις και ιδιώτες είναι καταλυτικό στο να δημιουργηθούν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες.Πολλές φορές χωρίς να δαπανήσει ούτε μία δραχμή ένας Δήμος, δύναται να προσκαλέσει τα ενδιαφερόμενα μέλη και συντελεστές της τοπικής ανάπτυξης για να δημιουργήσουν ένα κοινό σχέδιο παρέμβασης και οικοανάπτυξης.Δηλαδή, ένα θεματικό πάρκο, ένα οικοχωριό, μπορεί να δημιουργηθεί με καθαρή πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης και φυσικά υπάρχουν και επιχορηγούμενοι πόροι από την Ευρωπαϊκή Ένωση.