Το παράδειγμα της Ολυμπίας

 Διάλογος του Βασίλη Τακτικού με το Γιάννο Παπαϊωάννου

Γιάννος Παπαϊωάννου: Βλέποντας ότι η Ολυμπία εκτός από το μαζικό τουρισμό έχει και άλλα πράγματα να δώσει και ότι ο Δήμος λειτουργεί με τη διαχειριστική λογική που προαναφέραμε πρότεινα μόνος μου για να το προστατεύσω σαν ιδέα, παρόλο που δεν είχα εξασφαλίσει τις πηγές χρηματοδότησής του. Δηλαδή, να δουν πιο βαθειά το θέμα της Ολυμπίας, να μελετήσουν, να καθίσουν στη φύση της Ολυμπίας, καθώς υπάρχει η φύση της Ολυμπίας, όχι μόνο το σύγχρονο αρχαιολογικό χώρο, καθώς υπάρχει και η ευρύτερη φυσική έκταση που εκτείνεται προς την Αρκαδία.

Η Ολυμπία υπό αυτή την έννοια δεν είναι μόνο το ιερό. Η Ολυμπία είναι η περιοχή της. Εγώ συμφωνώ με αυτή την άποψη ότι τελικά έγινε αυτό το ιερό και απέκτησε αυτή την αίγλη που απέκτησε ακριβώς γιατί η φύση τουπέβαλλε. Αυτή η φύση όμως είναι η Αρκαδία, είναι τα γύρω βουνά, τα νερά ο μύθος της Αρκαδίας. Θέλω να αναφέρω ότι στην Ολυμπία λεγόταν ότι συνέβαλε πολύ ο Σκουλαρίκης. Όταν έφυγε του άφησα το βιογραφικό μου, μία πρόταση οικοανάπτυξης που έχει να κάνει και με το πνεύμα το Ολυμπιακό και ένα σημείωμα για τις προτεραιότητες του Δήμου: 

1ον : Να γίνονται οι νεανικοί οι αγώνες οι Ολυμπιακοί στην Ολυμπία κάθε δύο ή τέσσερα χρόνια, όμως με άλλο πνεύμα. Υπάρχουν σχέδια προτάσεων τέτοιων που έχουν προηγηθεί από τη γενική γραμματεία αθλητισμού πάνω σε αυτό το πνεύμα οργάνωσης των αγώνων. Το δεύτερο που άφησα ήταν ένα master plan για την Ολυμπία. Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, αποσαφηνισμένο σε πνεύμα και τρόπους υλοποίησης για να έχουμε σαφή προσανατολισμό. Διότι δεν υπάρχει έως τώρα κανένας προσανατολισμός. Κι αυτό βοηθάει τους συντηρητικούς που κρατάνε τον τόπο πίσω. Για να είμαστε σε μία τροχιά νέας προσέγγισης που πατάει πάνω στην δρώσα παράδοση και κινείται σε σύγχρονους άξονες πρέπει να κινηθούμε με κάποιο σχέδιο. Ο τρίτος άξονας της πρότασής μου αφορούσε την προσπάθεια εμπλοκής όλων των φορέων πανεπιστήμια κ.τ.λ. , να γίνει ένα δεκαετές πρόγραμμα να μετατραπεί ο Δήμος Ολυμπίας σε καθ’ ολοκληρία οικολογική παραγωγή. Αυτό όμως θα γίνει ένα δεκαετές πλάνο που θα φέρεις επιστήμονες – ειδικούς κ.τ.λ., να αντλήσεις εμπειρία, να ενημερώσεις την τοπική κοινωνία για το τι και πώς προτίθεσαι να κάνεις. Ο τέταρτος άξονας της πρότασής μου πρότεινε να πάμε στις πρεσβείες και να επιλέξουμε τις πέντε μεγαλύτερες χώρες και να ζητούμε μία υποτροφία από την κάθε χώρα για τους καλύτερους από το νομό μου φοιτητές. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείς ένα κεφάλαιο δυναμικών εξειδικευμένων ανθρώπων και τους κάνεις πρεσβευτές. Στην συνέχεια τους φέρνεις πίσω, τους δεσμεύεις και τους προσανατολίζεις προς αυτό που θέλεις να κάνεις εσύ, πράγμα πολύ σημαντικό. Βασίλης Τακτικός: Όπως είναι όλη η διαδρομή από τα Καλάβρυτα στην Ολυμπία την οποία έχουμε περιγράψει σε άλλη συνέντευξη και από τη Βυτίνα. Όλη η κεντροδυτική Πελοπόννησος, της οποίας τα νερά απορρέουν προς τον Αλφειό, οι τέσσερις παραπόταμοι απορρέουν στην Αρχαία Ολυμπία και καταλήγουν στο Κατάκωλο. Όλοι αυτοί οι δρόμοι δεν είναι μόνο «δρόμοι του νερού» , αλλά είναι και του πολιτισμού. Και επίσης , καταλήγουμε στην Αρχαία Ολυμπία από την Αρχαία Αρκαδία, όπως πάνε και οι δρόμοι του νερού που πηγάζουν κυρίως από την Αρκαδία. Όλα τα άλλα τα έχουμε δει ως ενότητα και δεν τα έχουμε δει ως ενότητα που δημιουργεί αυτό που λέμε τοπικό όραμα. Στο κομμάτι της πρότασης των αθλητικών εκδηλώσεων θέλω να πω ότι η γενική γραμματεία αθλητισμού περιορίζει το θέμα στο καθαρά αθλητικό κομμάτι. Δηλαδή, ότι οι αγώνες όπως γίνονται μέχρι τώρα δε δίνουν το στίγμα της τοπικής ανάπτυξης. Βασίλης Τακτικός: Υπάρχει ως project, το οποίο καλεί νέους, μη κυβερνητικές οργανώσεις να συμβάλλουν σε αυτό το, ώστε να υλοποιηθεί, έχοντας εξασφαλίσει με αυτό το σχέδιο έναν κοινό τόπο και ένα κοινό σημείο αναφοράς. Αυτό, ταυτοχρόνως είναι ένα άλλου τύπου επικοινωνιακό και πολιτιστικό γεγονός που συγκεντρώνει ενδιαφέρον και που απευθύνεται σε ανθρώπους που έχουν κάτι διαφορετικό να δώσουν και να πουν ή που απλά θέλουν να εκφραστούν Πιστεύεις εσύ Γιάννο, από ότι καταλαβαίνω, ότι οι θεσμοί υποβλήθηκαν κάτω από ένα τέτοιο φυσικό περιβάλλον. Γιατί μια τέτοια αντίληψη έχουμε αναπτύξει εμείς στο βιβλίο ότι ο κάθε τόπος που ανέπτυξε συγκεκριμένους θεσμούς, τους ανέπτυξε διότι εκεί υπήρχαν οι φυσικές προϋποθέσεις για να σκεφτούν οι άνθρωποι με τον ανάλογο τρόπο. Δηλαδή, υπήρχε ένα υποβλητικό φυσικό περιβάλλον. Νομίζεις, δηλαδή ότι αυτοί οι μύθοι, αυτές οι ιδέες μπορούν να ξαναγοητεύσουν και να δημιουργήσουν ένα πόλο έλξης. Αλλά πρέπει να δοθούν με ένα τρόπο νέο που να προσεγγίζει το σύγχρονο άνθρωπο και τις ανάγκες του. Γιάννος Παπαϊωάννου: Εδώ πρέπει να σημειώσουμε το εξής. Στην Ευρώπη είναι έτοιμα τα πράγματα. Οι άνθρωποι οι πολίτες είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένοι σε όλα αυτά, όμως εκεί λείπει το φαντασιακό, το οποίο εμείς το έχουμε ακόμα. Δηλαδή, εκεί λείπει το μυθολογικό στοιχείο που σε εμάς ακόμα είναι ζωντανό και είναι πολύ σημαντικό αυτό. Βασίλης Τακτικός: Μιλάς για ένα διεθνές πολιτιστικό οικολογικό χωριό που το ονομάζεις «Πορτοκάλι». Σε αυτό το χωριό θα καταλαμβάνουν σκηνές και καλύβες, καθώς και κοινός τόπος λατρείας για όλες τις θρησκευτικές δοξασίες. Ποιοι όμως, θα είναι οι συντελεστές στο να δημιουργήσουν αυτό το χωριό καταρχήν. Γιατί, δεν απευθυνόμαστε γενικά και αφηρημένα, πρέπει να απευθυνθούμε σε οργανώσεις και σε πολίτες που μπορούν να είναι παραλήπτες αυτού του μηνύματος και που τους ενδιαφέρει. Άρα από τη δική σας πλευρά έχουν γίνει κάποιες συστηματικές ενέργειες να έλθετε σε επαφή με αυτές τις οργανώσεις, να κοινοποιήσετε το σχέδιο, να έχετε ανταποκρίσεις σε αυτό το σχέδιο και να δημιουργηθεί αυτή σύνθεση των παραγόντων που θα δημιουργήσουν ένα πολιτιστικό χωριό. Μεγάλη ιδέα και απαιτεί και αντίστοιχα μεγάλη οργάνωση. Όμως δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να έχει γίνει επαφή με αντίστοιχες μεγάλες οργανώσεις της Ευρώπης για να προωθηθεί και σαν ιδέα. Επομένως, αυτή την ιδέα αφού δεν την υιοθετεί ο Δήμος της Ολυμπίας, θα πρέπει να απευθυνθείς σε οργανώσεις οικολογικές για να υιοθετήσουν αυτή την πρόταση. Και ενδεχομένως όχι σε μία οργάνωση αλλά σε πολλές. Γιάννος Παπαϊωάννου: Ήδη, υπάρχει μία ιδέα με μία οργάνωση ειρήνης. Αλλά νομίζω εδώ ότι πρέπει να πω γιατί ιδιαίτερα στην Ολυμπία η εφαρμογή μιας τέτοιας ιδέας και όχι οπουδήποτε αλλού. Γιατί, η Ολυμπία είναι ένας τόπος που συγκεντρώνει και πολύ πυκνά, όλα αυτά τα στοιχεία. Οικολογικό, πολιτιστικό, ιστορικό και περιβαλλοντικό περιβάλλον και ταυτόχρονα και υδάτινοι πόροι. Δηλαδή, με πολύ πυκνό τρόπο ενσωματώνει όλα αυτά τα πράγματα. Και γι’αυτό έγινε το διεθνές. Δηλαδή, υπάρχει ανάγκη και από πολλούς ανθρώπους που ήδη το ζητούν αυτό. Βασίλης Τακτικός: Ναι, αναφέρεσαι εδώ σε διάφορες οργανώσεις και μιλάς και για μία άλλη εκδήλωση, για το river-party, κάθε ολυμπιακό έτος. Γιάννος Παπαϊωάννου: Αυτό είναι ένα δημιούργημα δικής μου έμπνευσης, μια καθαρά δική μου ιδέα , με την προϋπόθεση ότι αυτό το πάρτυ θα ήταν μία μεγάλη γιορτή και θα ήταν μέσα στο πνεύμα της συνάντησης αντίστοιχων προσανατολισμών. Θα μπορούσαν να γίνονται διάφορες δράσεις στη μικροπεριφέρεια και μία συγκεκριμένη ημερομηνία να κατεβαίνουν στην Ολυμπία όλα αυτά τα πράγματα. Θα μπορούσε να γίνεται κάθε χρόνο ένα φόρουμ όλων των οργανώσεων που θα κρατούσε μια εβδομάδα με κορύφωση κάθε Ολυμπιάδα. Γιατί μην ξεχνάς ότι κάθε Ολυμπιάδα έχουμε το κορυφαίο γεγονός της αφής της φλόγας, το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο. Το οποίο γίνεται μία τελετουργία και μία σύναξη του κόσμου, που τελικά δε μένει τίποτε παρά μόνο μία γιορτή που έχει το συμβολισμό της και την ενέργειά της, αλλά από εκεί και πέρα δε δημιουργεί άλλα πράγματα που έχουν περεταίρω αποτέλεσμα για την τοπική κοινωνία και συνειδητοποίηση. Βασίλης Τακτικός: Θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει κάτι το οποίο θα ήταν μία αναπαράσταση του αρχαίου πολιτιστικού βιώματος με σκηνές από όλη την Ελλάδα που θα ξεκινούσε σαν μια πορεία από την Κόρινθο, με πεζοπορία ή με άλογα που θα εξελίσσονταν σε όλο το μήκος της ολυμπιακής οδού. Δρώμενα δηλαδή, τα οποία θα κατέληγαν στην Αρχαία Ολυμπία και ο κάθε τουρίστας θα ζούσε μία εμπειρία που θα περιελάμβανε και το φαντασιακό της αρχαίας εποχής. Αλλά, νομίζω ότι αυτό θα ήταν η μεγάλη κατάληξη μιας εναλλακτικής πολιτιστικής ιδέας, να καταλήγει μέσα από δρώμενα κάθε χρόνο σε ένα συμπόσιο που θα γίνεται στην Αρχαία Ολυμπία και νομίζω ότι το συμπόσιο θα μπορούσε να δώσει μία αίγλη και μία διάσταση σε ένα άλλο οικολογικό τρόπο ζωής. Γιάννος Παπαϊωάννου: Εδώ έχει θέση και αυτό που εγώ ονομάζω το τέμενος. Θα είναι μια ειδική κατασκευή σαν το Φιλιππίων της Ολυμπίας που θα έχει τρία στοιχεία: Θα έχει νερό, θα έχει φως , θα είναι δε το σημείο συνάντησης όλων των στοιχείων της γης και ο καθένας θα πηγαίνει να προσεύχεται ανάλογα με το θρήσκευμά του. Και αυτό το πολύ απλό θα το λέμε πάνθεον. Οπότε δημιουργείς ένα άλλο καθιερωμένο για οποιονδήποτε έρθει .Έχεις δηλαδή, ένα σημείο σύγκλισης των ετεροτήτων που είναι η Ολυμπία. Υπάρχει ένα ακόμη ενδιαφέρον ζήτημα που πρέπει να συμπεριληφθεί εδώ, ότι κάθε χρόνο θα αφιερώνουμε χώρο για ιδέες σε δύο χώρες. Δηλαδή, τι έχουν να προτείνουν για να συμπεριληφθεί στις εκδηλώσεις, εποπτικά μέσα για την προβολή των χωρών τους, να φέρουν κόσμο να κάνουν γευσιγνωσίες, να κάνουν παραδοσιακά τους φαγητά, να φέρουν καλλιτέχνες από τη χώρα τους και άλλα πολλά. Θα δίνουμε δηλαδή, στην κάθε πρεσβεία ένα μήνα να έρχεται να κάνει προβολή της χώρας της. Το θέμα ως προς του νεότερους, η εναλλακτική παραγωγή προϊόντων για κατανάλωση, οπότε δίνεται η δυνατότητα απασχόλησης και εισοδήματος, αφετέρου μέσα από τη διαδικασία της καθημερινότητας δίνεις αντίληψη για τα οικολογικά προϊόντα και τον τρόπο παραγωγής τους. Όσον αφορά δε τις γυναίκες, οι οποίες είναι κάποιας ηλικίας, τις αξιοποιούμε ως παραγωγούς κάποιων ιδιαίτερων προϊόντων που έχουν σταματήσει να παράγονται στην περιοχή, τοπικών εδεσμάτων κ.τ.λ. Μαζί όλοι μπορούν να δημιουργούν, εν είδοι συνεταιρισμού, τις αναγκαίες ποσότητες ποιοτικών προϊόντων για τις ανάγκες των εκδηλώσεων. Βασίλης Τακτικός: Ασφαλώς και πρόκειται για μία ωραία ιδέα, ένα πολύ καλό παράδειγμα που χρειάζεται ασφαλώς να φωτιστεί πολύ περισσότερο, να επικοινωνηθεί σε ευρύτερη κλίμακα και προς αυτό χρειάζεται και η καταγραφή και ο λόγος και το ντοκιμαντέρ και όλα αυτά που πρέπει να γίνουν για να βρουν αυτές οι ιδέες τους φυσικούς τους αποδέκτες. Πες μου κάτι όμως. Οι γυναίκες και οι νέοι της περιοχής πώς μπορούν να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία και να νιώθουν ότι βιώνουν κάτι ξεχωριστό. Γιάννος Παπαϊωάννου: Πρόσφατα κάναμε μια περιοδεία στην περιοχή, συναντήσαμε τους δημάρχους και τα συμβούλια και συζητήσαμε μαζί τους πράγματα παρελθόντα αλλά και νέες ιδέες, προκειμένου να συνθέσουμε μία χάρτα οικοτουριστικής παρέμβασης. Να βάλουμε εδώ και μία προσθήκη που είναι Αρχαία Ψωφίδα, άσπρα σπίτια Ολυμπία, που είναι παραερυμάνθιο και παράκτιο μονοπάτι, δηλαδή να πάμε όπως τα νερά κατεβαίνουν. Πρόσφατα κάναμε μια περιοδεία στην περιοχή, συναντήσαμε τους δημάρχους και τα συμβούλια και συζητήσαμε μαζί τους πράγματα παρελθόντα αλλά και νέες ιδέες, προκειμένου να συνθέσουμε μία χάρτα οικοτουριστικής παρέμβασης. Βασίλης Τακτικός: Το θέμα της οικοτουριστικής παρέμβασης πέριξ του Ερυμάνθου, όλων των δήμων που αποτελούν αυτή την περιοχή και είναι περίπου επτά-οκτώ δήμοι έχει τεθεί εδώ και δύο χρόνια περίπου με το συνέδριο που έγινε στην Τριταία για τον αγροτουρισμό και επίσης έχει τεθεί πριν δύο χρόνια στην έκθεση πολιτιστικής κληρονομιάς και αγροτουρισμού στην Αρχαία Ψωφίδα, όπου παρακολούθησαν δεκατρείς δήμοι της περιοχής και τότε τέθηκε η ιδέα για μια ολοκληρωμένη αγροτουριστική παρέμβαση και η ιδέα της διαδημοτικής συνεργασίας. Από εκεί και πέρα μέσω της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Ερύμανθος» έχουν κατατεθεί τουλάχιστον δέκα προτάσεις στο Δήμο Αροανίας , αλλά και σε άλλους Δήμους για συγκεκριμένες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, όπως είναι το φυσικό πάρκο του Ερυμάνθου, το οποίο ταυτοχρόνως έχει τεθεί και από τον Ε.Ο.Τ. σαν μία δράση, τοπικά περιπατητικά μονοπάτια, υποδομές για τη λειτουργία του ράφτινγκ στον Ερύμανθο και πολλές άλλες ιδέες που έχουν σχέση και με την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ψωφίδας, το ολυμπιακό μονοπάτι παλιότερα που είναι μία πολύ σημαντική ιδέα, από την Ψωφίδα μέχρι την Ολυμπία. Τον τελευταίο διάστημα έχει τεθεί η πρόταση της μεγάλης οικοτουριστικής διαδρομής από την Αρχαία Νεμέα, Στυμφαλία, Θενεό, Κλειτωρία, Αρχαία Ψωφίδα, Φολόη, Ολυμπία και δημιουργία ειδικών φυσικών πάρκων με εμπνεύσεις από τη μυθολογία και ειδικότερα για την Αρχαία Ψωφίδα, που ταυτίζεται με τον Ερύμανθο, η δημιουργία του πάρκου του αγριογούρουνου. Ο στόχος είναι να αξιοποιήσουμε το μύθο του Ηρακλή που στη διαδρομή αυτή έχει κάνει πέντε από τους δώδεκα άθλους του και σε κάθε Αρχαία πόλη θα μπορούσε να υπάρχει και ένα ειδικό πάρκο, όπως στην Ψωφίδα το πάρκο του αγριογούρουνου, βέβαια σε συζήτηση με την τοπική κοινωνία. Να δοθεί έτσι η δυνατότητα σε περιηγητές Έλληνες και ξένους να κάνουν αυτή τη διαδρομή θεσμοθετημένα κάθε χρόνο. Θα μπορούσε αυτό να καταλήγει στην Ολυμπία με κάποιες γιορτές, αλλά και μόνο αυτή η ιδέα της περιήγησης με δρώμενα, θα μπορούσε να δώσει μία σοβαρή ώθηση στον οικοτουρισμό της περιοχής. Από κει και πέρα οι άλλες διαδρομές του Ερυμάνθου αφορούν τοπικές παρεμβάσεις που δεν είναι στην ευθύνη του υπουργείου τουριστικής ανάπτυξης του Ε.Ο.Τ. ή της αγροτουριστικής, αλλά είναι στην ευθύνη καθαρά των Δήμων, οι οποίοι με μία συμφωνία μεταξύ τους μπορούν να χαράξουν μία συγκεκριμένη διαδρομή, ενώ πρόσφατα υπήρξε σχετική συμφωνία των Δήμων προς αυτό το σκοπό. Και εμείς έχουμε προτείνει τα σημεία που θα περάσει μία διαδρομή κυκλικά του Ερυμάνθου. Ξεκινάει αν πάρουμε ως αφετηρία την Αθήνα, πρώτος σταθμός τα τριπόταμα, η Αρχαία Ψωφίδα, δεύτερος σταθμός το μοναστήρι του Πορετσού στα αγράμπελα, το οποίο γίνεται ένα έργο οικοτουριστικό υποδομής το οποίο θα λειτουργήσει σε δύο χρόνια. Από κει πλέον ανεβαίνουμε από τα αγράμπελα στην κρυόβρυση που είναι ένα από τα πιο καταπληκτικά περάσματα του Ερυμάνθου, μπαίνουμε λοιπόν στο Δήμο Λασιώνας. Όλη η διαδρομή μέχρι του Πανόπουλου είναι μια καταπληκτική διαδρομή πάλι στις παρυφές και στις διακλαδώσεις του Ερυμάνθου. Από τα νοτιοδυτικά καταλήγουμε στο δρυοδάσος Φολόης, κοντά λίμνη του Πηνειού, που βρίσκεται ένας άλλος φυσικός πόρος με αναπτυξιακές δυνατότητες, πολύ κοντά είναι στην Αρχαία Ήλιδα. Από την Αρχαία Ήλιδα γυρίζουμε μέσω του δρυοδάσους Φολόης στη Λαμπεία, ανεβαίνουμε μέχρι το δάσος της ελατοδάσος της Δίβρης, το οποίο είναι καταπληκτικό και εκεί μπορεί να γίνει επίσης μία οικοτουριστική δραστηριότητα, ένα οικοπάρκο. Και καταλήγουμε από τις πηγές του Ερυμάνθου στην Αρχαία Ψωφίδα και από εκεί προς αναχώρηση προς την ανατολική Πελοπόννησο και την Αθήνα. Επίσης, μία άλλη διαδρομή που μπορεί να γίνει με αφετηρία την Πάτρα, που είναι ένα μεγάλο αστικό κέντρο είναι προς το Δήμο Φαρρών που έχει έδρα τη Χαλανδρίτσα. Από τη Χαλανδρίτσα και πέρα μπορούν να γίνουν διακλαδωμένες διαδρομές προς τις παρυφές Βορειοδυτικά του όρους του Ερυμάνθου που έχει και πολύ σημαντικά ορειβατικά καταφύγια ενώ κοντά προς την ίδια κατεύθυνση είναι το ιστορικό Καλέτζι. Υπάρχουν και οι αρχαιολογικοί χώροι της Αρχαίας Τριταίας.Εκεί μπορεί να γίνει μια ακτινωτή διαδρομή από τη χαλανδρίτσα προς τις διάφορες πλευρές του Ερυμάνθου Βορειοδυτικά. Αυτό το πακέτο των προτάσεων με την περιγραφή όσων μπορεί να δει σε έναν οδηγό ο επισκέπτης, θα μπορούσε να κατατεθεί και εν όψει του τέταρτου κοινοτικού πλαισίου στήριξης ως ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαδημοτικής συνεργασίας και ανάπτυξης της οικοπεριφέρειας, η οποία έχει συνδετικό κρίκο την οροσειρά του Ερυμάνθου. Πλησίον της περιοχής όπως είπαμε βρίσκεται η Αρχαία Ολυμπία, μετά το δρυοδάσος της Φολόης. Οπότε στην Ολυμπία μπορούμε να πάμε από το δρυοδάσος που είναι ο παλιός δρόμος, αλλά μπορούμε να πάμε και από τους δρόμους του νερού, που είναι τα ποτάμια, ο Ερύμανθος, ο Λάδωνας, ο Λούσιος. Κάθε ποτάμι, κάθε ράχη αυτού του ανάγλυφου του Ερυμάνθου, που είναι πάρα πολλά τετραγωνικά χιλιόμετρα προσφέρεται για διαδρομές. Η έκτασή της παραμεθόριας περιοχής πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι όσο η έκταση ενός Νομού. Γιάννος Παπαϊωάννου: Άρα λοιπόν μπορούν να γίνουν και παραερυμάνθεια μονοπάτια ένθεν και εκείθεν. Το φαράγγι του Ερυμάνθου είναι το τμήμα που ενθουσιάζει τους καγιάκερς και το αξιοποιούν για τέτοια σπορ. Εκτός από τη φυσική ομορφιά και το ενδεδειγμένο σημείο για τα σπορ, ο επισκέπτης μπορεί να δει και κάποια πολιτιστικά στοιχεία κατά μήκος του Ερυμάνθου; Βασίλης Τακτικός: Ο «Ερύμανθος» έχει ήδη καθιερώσει «Το πέρασμα του Ερυμάνθου», που εφέτος θα γίνει στις 14 Μαΐου, που γίνεται ένα περπάτημα δίπλα στο ποτάμι και βλέπουμε ένα μόνο τμήμα από τη μεγάλη διαδρομή που είναι είκοσι – τριάντα χιλιόμετρα με πολύ ενδιαφέρον τοπίο, σμιλεύοντας η κοίτη το τοπίο. Ακριβώς. Εκεί το πέρασμα φτάνει μέχρι το ύψος της Νεμούκας, που έχει ενδιαφέρον για τους λάτρεις του καγιάκ και του ράφρινγκ. Από κει και πέρα ο ποταμός γίνεται σχεδόν πλωτός, δεν έχει το ανάγλυφο του τοπίου. Αυτό το συγκεκριμένο τμήμα του ποταμού στο οποίο αναφερόμαστε θεωρείται μία από τις πιο δύσκολες και ωραίες πίστες της Ευρώπης. Ο Ερύμανθος είναι ένας από τους τρεις ποταμούς της Ελλάδας που έχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον στη διαδρομή. Διότι, το ποτάμι είναι άγριο, ορμητικό, με πεντακάθαρα νερά, αλλά περνάει μέσα από φαράγγι και δημιουργεί όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που ενθουσιάζουν τους λάτρεις του είδους, αλλά έχουν και οι όχθες του τόσες εναλλαγές να δει ο επισκέπτης. Πέρα από όλα τα άλλα υπάρχουν κατά μήκος του ποταμού και εμφανή δείγματα πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία μπορεί να δει και να θαυμάσει ο επισκέπτης. Μιλάω για τα παραδοσιακά κτισμένα γεφύρια που ξεκινούν από την Ψωφίδα, όπου βλέπει κανείς το πρώτο γιεφύρι. Υπάρχει, το Παραλογγίτικό γεφύρι, το Μιδιακίτικο γεφύρι, τρία γεφύρια δηλαδή στη σειρά, πέτρινα που είναι ιστορικής αξίας μνημεία της νεότερης ιστορίας και αρχιτεκτονικής. Επίσης, υπάρχουν νερόμυλοι και νεροτριβές σε πολλά χωριά του Ερυμάνθου και όλα τα χωριά χαρακτηρίζονται από τις πηγές τους. Κάθε χωριό έχει τη μεγάλη του πηγή, τις λιθόκτιστες βρύσες και κάθε χωριό έχει το μύλο και τη νεροτριβή του και άλλα πράγματα. Ξεκινώντας από κάθε πηγή, το Αγρίδι έχει τους μύλους του. Οι Καμενιάνοι έχουν τους μύλους τους. Το Λειβάρτζι, το Πορετσό και τα Τριπόταμα έχουν τους μύλους τους. Η Ορεινή τέλος έχει καταπληκτικού μύλους και νεροτριβές. Όλα αυτά είναι μνημεία τα οποία έχουμε αναδείξει ως μη κυβερνητική οργάνωση. Μέσα από μία πρωτοβουλία που ανέλαβαν στα πλαίσια της «Νέας Γενιάς» οι νέοι μας. Έτσι έχουμε αναδείξει όλες τις πηγές και τα πολιτιστικά, φυσικά μνημεία της περιοχής. Άρα, υπάρχει ένα στοιχείο χαρακτηριστικό της περιοχής, ο πλούτος του νερού, πέρα από την κυρίως κοίτη του ποταμού και των παραποτάμων του υπάρχουν οι πηγές που χαρακτηρίζουν όλα τα παραερυμάνθεια χωριά. Ο χώρος λοιπόν είναι ιδανικός για τοπικές διαδρομές και εκδρομές, από τον ένα παραπόταμο στον άλλο. Αυτό μπορεί να γίνει περνώντας και κάποιες ψηλές διαβάσεις ή αλλιώς «διάσελα», όπως λένε του Ερυμάνθου, με καταπληκτική διαδρομή και θέα, όπως είναι το πέρασμα από την Πλάκα για να κατέβεις στο Λειβάρτζι ή για να πας στη συνέχεια στο Λεχούρι. Όλα αυτά τα διάσελα έχουν τα δικά τους στοιχεία. Τέλος, ο Ερύμανθος έχει μια τεράστια βιοποικιλότητα ως προς τα διαφορετικά στοιχεία που προσφέρει και στη χλωρίδα – πανίδα. Γιάννος Παπαϊωάννου: Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα σπάνιο βότανο που φυτρώνει στην περιοχή και είναι η «Πανάκεια», του οποίου έχει χαθεί η δυνατότητα ταυτοποίησής του. Μένοντας λίγο ακόμη στην «Πανάκεια», θα ήθελα να ρωτήσω εάν μπορεί να διοργανωθεί ένα συνέδριο ειδικών με σκοπό την ταυτοποίησή της. Έχει γίνει κάτι τέλος πάντων πάνω σε αυτό; Βασίλης Τακτικός: Η «Πανάκεια»,όπως έχουμε δείξει και με το βιβλίο»Τα Χωριά του Ερυμάνθου και η Ιστορία της Αρχαία Ψωφίδας», ήταν το βασικό προϊόν προς εξαγωγή στην αρχαιότητα. Η Πανάκεια της Ψωφίδας ήταν «Πλήστη και Αρίστη» κατά τον Διοσκουρίδη και εξαγόταν μέχρι τα παράλια της Μ. Ασίας. Τόση ήταν η φήμη της και σε τόση έκταση γινόταν το εμπόριό της. Λέγεται ότι ήταν ένας γαλακτώδης χυμός, τον οποίο καλλιεργούσαν, όπως καλλιεργούν ένα κηπευτικό λάχανο. Θεωρείτο κατά άλλους ότι η Ψωφίδα ήταν μία από της πόλεις που είχε τη φαρμακοβιομηχανία της εποχής, όμως και μεγάλη παραγωγή σε κεραμικά. Πάντως κάποια σύναξη ειδικών σχετικά με την «Πανάκεια», δεν έχει γίνει. Έχουμε βρει απλώς και είναι προς έκδοση, στοιχεία από την ιστορία της «Πανάκειας» στην αρχαιότητα, δεν έχει γίνει κάποια σχετική έρευνα . Στη φιλοσοφία για τη δημιουργία του οικολογικού πάρκου, που προωθείται κυρίως από την ομοσπονδία συλλόγων Καλαβρύτων, υπάρχει η σκέψη να αναδειχθεί και η «Πανάκεια».Και εδώ πρέπει να πούμε ότι έχει τεθεί το ζήτημα του οικολογικού πάρκου στον Ερύμανθο, σε μια κοιλάδα από τους τρεις παραποτάμους του Ερυμάνθου και στο βαθμό που προχωρήσει αυτή η ιδέα προς υλοποίηση, θα μπορούσαν να αναδειχθούν και αυτά τα προϊόντα που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Πηγαίνοντας, τώρα σε ένα άλλο προϊόν θα αναφερθώ στην πέστροφα του Ερυμάνθου που είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Άλλωστε υπάρχει και επάνω στα νομίσματα της Αρχαίας Ψωφίδας.Σε αυτήν αναφέρονται όλοι οι περιηγητές της αρχαιότητας, μεταξύ άλλων και ο Παυσανίας. Οπότε είναι ένα πολύ ιδιαίτερο τοπικό προϊόν. Η πέστροφα είναι ένα μέτρο της καθαρότητας του βιότοπου του Ερυμάνθου, καθώς δεν πάει μέχρι τα νερά λ.χ. του Αλφειού. Οπότε αξίζει να σημειώσουμε αυτό το βιότοπο. Πρέπει δε να πούμε ότι τα τελευταία χρόνια, η πέστροφα ψαρεύεται με βάναυσο τρόπο (χημικά κ.τ.λ.), με αποτέλεσμα να μειώνεται δραστικά, καθώς δημιουργείται πρόβλημα στο γόνο. Δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά έχει μειωθεί κατά πολύ. Χρειάζεται άμεσα προστασία της πέστροφας και του Ερυμάνθου. Εάν προστατεύσεις, την πέστροφα άλλωστε, προστατεύεις και το οικοσύστημά της που είναι ο Ερύμανθος. Μία από τις πρώτες ενέργειες των Δήμων που έχουν όφελος στον Ερύμανθο θα έπρεπε να είναι αυτή.Και μάλιστα θα τεθεί πλέον πολύ πιο επιτακτικά. Εμείς έχουμε κάνει προσπάθειες ευαισθητοποίησης και στο παρελθόν. Έχουμε καταθέσει και προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Δυστυχώς, δεν έχει εγκριθεί κάποιο τέτοιο πρόγραμμα μέχρι στιγμής. Νομίζω, ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση, από την τοπική κοινωνία, αλλά και από τους Δήμους. Οι Δήμοι φαίνεται τώρα να αναγνωρίζουν αυτό τον πλούτο. Διότι, είναι κάποιοι που τον έχουν δίπλα τους και δε του δίνουν σημασία. Για παράδειγμα, για αιώνες η πέστροφα ήταν ένα από τα προϊόντα διατροφής όλων αυτών που ήταν στην παρόχθια περιοχή. Δηλαδή, έδινε ένα προϊόν κάθε χρόνο ως συμπληρωματικό εισόδημα διατροφής, του οποίου δε μπορούμε να υπολογίσουμε και την αξία του. Θα μπορούσε να είναι και σήμερα όχι απλά ένα προϊόν διατροφής, και σήμερα θα ήταν ένας από τους βασικούς λόγους επισκεψιμότητας της περιοχής. Φυσικά εάν υπήρχε η προστασία, εάν, γινόταν εκτατική καλλιέργεια, δηλαδή ενίσχυση του γόνου και όχι τίποτε άλλο, όπως ιχθυοτροφεία. Ή μία άλλη πρόταση είναι οργανωμένη αλιεία, προστατευόμενη. Προγράμματα προστασίας και αναπαραγωγής υπάρχουν, με τη μόνη διαφορά ότι ο «Ερύμανθος» σαν περιβαλλοντική οργάνωση έχει κάνει αρκετά πράγματα, δε μπορεί όμως να καλύψει το τεράστιο έλλειμμα πολιτικής που υπάρχει από την πλευρά των Δήμων στο ζήτημα της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Γιάννος Παπαϊωάννου: Εδώ μπορούμε να δούμε εάν οι πολιτιστικοί σύλλογοι που υπάρχουν μπορούν να παίξουν ένα ρόλο πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση; Ασφαλώς φαντάζομαι ότι θα υπάρχει συλλογικότητα σε επίπεδο συνεταιρισμών, σε επίπεδο παράδοσης, σίγουρα θα υπάρχουν παλιές μνήμες. Οι συνεταιρισμοί πώς βλέπεις ότι μπορούν να λειτουργήσουν σε μια άλλη βάση σύγχρονη και να ενταχθούν και μέσα σε μία αντίληψη οικοανάπτυξης που συζητάμε; Βασίλης Τακτικός: Εμείς έχουμε ξεκινήσει μία προσπάθεια με τους συλλόγους, αλλά με μέτρια αποτελέσματα. Μάλιστα ο «Ερύμανθος» έχει ωθήσει και άλλους συλλόγους να κάνουν προγράμματα και έχει συμβεί με την παρέμβαση και τη συμβουλευτική να δημιουργήσουν πολιτιστικό κέντρο, μια βιβλιοθήκη κ.τ.λ., όπως είναι το παράδειγμα του συλλόγου Λειβαρτζίου. Ωστόσο εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει οι σύλλογοι να μπουν στη διαδικασία, πέρα από έναν ετήσιο χορό και μία κοπή πίττας, να κάνουν παρεμβάσεις οικολογικές, να δραστηριοποιηθούν γύρω από την πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Έχουμε εκδόσει και έχουμε γράψει ως ομάδα του «Ερυμάνθου» πολλά κείμενα για αυτό το σκοπό. Υπάρχει μία σχετικά μικρή ανταπόκριση, είναι κοντά μας οι σύλλογοι σε κάποιους αμυντικούς αγώνες για την προστασία του ποταμού Ερυμάθου, όμως δεν υπάρχει ακόμα αυτή η επιχειρηματική κουλτούρα που χρειάζεται να αναπτυχθεί μέσα από τους συλλόγους για να αναδειχθεί περισσότερο το περιβάλλον και η πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Οι νέες ιδέες και προτάσεις τις οποίες έχουμε καταθέσει δεν έχουν αξιοποιηθεί και από την τοπική αυτοδιοίκηση με πόρους. Δεν έχουν δοθεί τα κίνητρα, δεν έχει γίνει αυτή η γόμωση μεταξύ συλλόγων και τοπικής αυτοδιοίκησης. Και αυτό είναι ένα από τα ζητούμενα που θέτουμε εμείς συνέχεια προς τους Δήμους, ότι όλοι πλέον πρέπει να πάρουν πολύ πιο σοβαρά το ρόλο τους σε σχέση με το περιβάλλον και σε σχέση με την πολιτιστική και οικολογική επιχειρηματικότητα, την οικοανάπτυξη. Ο εθελοντισμός που εμείς αναπτύσσουμε έχει περιορισμένα περιθώρια και δε μπορεί να καλύψει το κενό της Τ.Α. στον τομέα αυτό. Από την άλλη πλευρά οι συνεταιρισμοί, μπορούν να έχουν νέο αντικείμενο καταρχήν. Και το αντικείμενο μπορεί να είναι τα βιολογικά προϊόντα. Όπου εκεί χρειάζεται τεχνογνωσία, οργάνωση σημειώνοντας ότι έχουμε πολύ επιτυχημένα παραδείγματα στην ευρύτερη περιοχή της Αρκαδίας. Δομές που βοηθούν σε όλο το κύκλωμα προμήθειας βιολογικής διατροφής των ζώων όταν αυτά χρειάζονται το χειμώνα ξηρά τροφή. Παίρνουνε το γάλα, κάνουν βιολογικά προϊόντα και τα διαθέτουν στην αγορά. Άρα υπάρχει αυτό στην Αρκαδία και μπορεί ο οποιοσδήποτε σοβαρός κτηνοτρόφος ενδιαφέρεται να μπει σε αυτή τη διαδικασία και να έχει την προστασία του συνεταιρισμού. Επομένως, οι συνεταιρισμοί μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο, όπως παίζουν σε όλο τον κόσμο, όταν έχουμε να κάνουμε με προϊόντα ποιότητας και όχι προϊόντα κερδοσκοπίας. Είναι γνωστό ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δε μπορούν να κάνουν αυτή τη δουλειά γιατί κυνηγούν τα προϊόντα τα οποία έχουν γρήγορα κέρδη και υψηλή κερδοφορία. Ωστόσο οι άνθρωποι συνεχίζουν να χρειάζονται ποιοτικά προϊόντα, υπηρεσίες οι οποίες δεν προσφέρουν υψηλά κέρδη, ωστόσο είναι χρήσιμες. Επομένως, υπάρχει ένα χώρος για τους συνεταιρισμούς, αρκεί να προσθέσουν νέο περιεχόμενο στη λειτουργία τους. Κάποια στιγμή, αυτά τα προϊόντα πιστεύω θα περάσουν και στις μεγάλες εταιρίες. Όμως, το βιολογικό δε μπορεί να παραχθεί τόσο μαζικά. Όπως, ο οικοτουρισμός δε μπορεί να γίνει μαζικός. Άρα οτιδήποτε μη μαζικό έχει χαμηλές πιθανότητες κέρδους. Διότι, όλο το σύστημα κερδοσκοπίας έχει βασιστεί στη μαζική παραγωγή και μαζική διακίνηση. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει και μια άλλη τάση στην αγορά. Η ζήτηση προς το ποιοτικό, το ξεχωριστό, εκεί χρειάζεται ο μικροπαραγωγός, ο μικροεπενδυτής. Αυτός που επενδύει δίπλα στο σπίτι του, χτίζοντας λ.χ. δύο δωμάτια για να νοικιάζει, καλλιεργώντας ταυτόχρονα βιολογικά προϊόντα που μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη. Όλο αυτό πλαίσιο του οικοτουρισμού δε μπορεί ούτε να το εξυπηρετήσει ούτε να το καθοδηγήσει η μεγάλη εταιρεία που κυνηγάει τα κέρδη. Εξάλλου, έχουμε ένα πολύ ζωντανό παράδειγμα στην περιοχή, την ένωση γεωργικών συνεταιρισμών Καλαβρύτων. Μπορεί οι συνεταιρισμοί οι πρωτοβάθμιοι να μαραζώνουν, ωστόσο η ένωση γεωργικών που έχει τη βιομηχανία γάλακτος, έχει καταφέρει να παράγει πολύ υψηλή ποιότητα, με ονομασία προέλευσης, να είναι περιζήτητη και προπωλημένη η παραγωγή της από την προηγούμενη χρονια επεκτείνοντας τις δραστηριότητές της διαρκώς, καθώς φτάνει μέχρι την Ολυμπία, την Αρκαδία και ένα μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Αχαΐας για να συλλέγει γάλα .Είναι δηλαδή, μία παραγωγική μονάδα πολύ μεγάλης εμβέλειας, η οποία στηρίζεται σε πολύ χαμηλό ποσοστό κέρδος, προσφέροντας την υψηλότερη τιμή που θα μπορούσε ποτέ να πάρει ο παραγωγός.Και όλοι οι αγροτοκτηνοτρόφοι λένε ευτυχώς που υπάρχει η ένωση, διότι αλλιώς το γάλα θα μας το έπαιρναν στη μισή τιμή οι έμποροι. Αυτό το παράδειγμα μπορεί να επεκταθεί και στα βιολογικά προϊόντα. Γιάννος Παπαϊωάννου: Άρα λοιπόν έχουμε μία νέα προσέγγιση και μία νέα εμπλοκή του συνεταιριστικού κινήματος που απαντά ικανοποιητικότατα στην κριτική που ασκείται σύμφωνα με την οποία ο συνεταιρισμός δεν αποδίδει στη σύγχρονη οικονομία. Και αφού είναι πράγματι έτσι μπορούμε να δούμε και να απαντήσουμε σχετικά με τις εταιρείες λαϊκής βάσης σε αντιδιαστολλή με τους συνεταιρισμούς, τι θα μπορούσαν να προσφέρουν,που θα μπορούσαν να συμβάλλουν, να καλύψουν κάποια συγκεκριμένη ανάγκη κ.τ.λ., υποδομής στην εναλλακτική παραγωγική διαδικασία. Βασίλης Τακτικός: Η διαφοροποίηση είναι ότι ο συνεταιρισμός δεν αποδίδει κέρδη, αλλά αποδίδει εισόδημα. Και αυτό ενδιαφέρει την τοπική αυτοδιοίκηση, αυτό ενδιαφέρει την κοινωνία. Το κέρδος ενδιαφέρει τους μετόχους – ιδιώτες μιας επένδυσης.Ο σκοπός του συνεταιρισμού δεν είναι να παράγει κέρδος.Ο σκοπός του συνεταιρισμού είναι να δημιουργεί εισοδήματα και να μειώνει την κερδοφορία των μεσαζόντων.Ο συνεταιρισμός είναι ουσιαστικά θωράκιση για την προάσπιση του εισοδήματος των παραγωγών έναντι των εμπόρων. Βεβαίως , το συνεταιριστικό κίνημα είναι δυσκίνητο για να κάνει νέες επενδύσεις, ειδικά στον οικοτουρισμό ή σε άλλα προϊόντα που θα μπορούσαν σήμερα να έχουν μεγάλη ζήτηση. Επειδή, χρειάζεται μια πρόταση και μια επιλογή να την ψηφίσουν όλοι οι συνεταιρισμοί, η γενική συνέλευση κ.τ.λ., υπάρχουν κάποιες διαδικαστικές κωλυσιεργίες στη λειτουργία ενός συνεταιρισμού. Η διαφορά επίσης με τις εταιρείες λαϊκής βάσης είναι ότι πρόκειται για ανώνυμες εταιρείες με το χαρακτηριστικό της πολύ μεγάλης διασποράς μετοχών σε μια συγκεκριμένη περιοχή και έχουν ένα συγκεκριμένο αντικειμενικό κοινωνικό σκοπό. Εδώ καθοριστικός λόγος για να αγοράσει κάποιος τη μετοχή της εταιρείας δεν είναι το κέρδος, όπως γίνεται με τις χρηματιστηριακές μετοχές, αλλά ο σκοπός είναι να εμπνέει τους ανθρώπους μιας περιοχής ή που κατάγονται από την περιοχή, όπως η ενίσχυση του τοπικού εισοδήματος συνολικά. Ή για άλλους συλλογικούς φορείς όπως είναι οι Δήμοι ή και η εκκλησία. Γνωρίζουμε ότι έχουν γίνει συνεταιριστικές τράπεζες με τη συμμετοχή όλων αυτών που αναφέραμε που επιτυγχάνουν θαυμαστά αποτελέσματα. Γιάννος Παπαϊωάννου: Μπορούμε εδώ να δώσουμε συμπυκνωμένα έναν ορισμό των εταιριών λαϊκής βάσης με έμφαση στο σκοπό τους; Προσβλέπουμε δηλαδή, στην εταιρεία λαϊκής βάσης ότι είναι εργαλείο πιο ευέλικτο που μπορεί να απαντήσει σε ζητήματα που αδυνατεί ο να απαντήσει ο συνεταιρισμός. Βασίλης Τακτικός: Πάρε το παράδειγμα που αναφέραμε των συνεταιριστικών τραπεζών. Οι συνεταιριστικές τράπεζες είναι ουσιαστικά μία μορφή εταιρίας λαϊκής βάσης με κοινωνικούς στόχους. Άρα ένας σκοπός είναι ότι δίνουν τη δυνατότητα επενδύσεων σε τομείς στρατηγικούς για την περιοχή και για τη σημερινή κοινωνική οικονομία που έχει ανάγκη και ο τόπος για να αναπτυχθεί, αλλά και ολόκληρη η οικονομία των αστικών κέντρων, όταν πρόκειται μια τέτοια εταιρεία να επενδύσει σε τομείς όπως είναι λ.χ. η υγιεινή διατροφή. Ο ρόλος μιας τέτοιας εταιρείας είναι στην παροχή της ποιοτικής διατροφής των κατοίκων, αλλά και όσων καταναλώνουν τέτοια προϊόντα. Ακόμη, θα μπορούσε να δημιουργηθεί και μία στενότερη σχέση μεταξύ βιοκαταναλωτών και βιοπαραγωγών μια σχέση την οποία εμείς καλλιεργούμε τελευταία συνειδητά. Είναι ώριμος για παράδειγμα ο Δήμος Αροανίας να προωθήσει αυτή την ιδέα του βιολογικού πάρκου Ερυμάνθου. Το εργαλείο σε αυτή την περίπτωση είναι οπωσδήποτε να δημιουργηθεί μια λαϊκής βάσης εταιρεία. Διότι, ο δήμος σαν δομή δε μπορεί να έχει αποτέλεσμα χωρίς να μπει στην επιχειρηματικότητα, να υλοποιήσει, να εκτελέσει ένα τέτοιο έργο. Πρέπει να φτιάξει μια εταιρεία εξειδικευμένη. Και η εταιρική μορφή που θα μπορούσε να προωθήσει ένα τέτοιο ζήτημα είναι αυτή της εταιρείας λαϊκής βάσης. Επομένως, σε ένα συνέδριο τοπικό, ένα από τα βασικά ζητήματα που πρέπει να προωθηθεί είναι και αυτό. Με ποια θεσμοθετημένα οικονομικά εργαλεία προχωράμε σήμερα στην οικοανάπτυξη; Και εδώ θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι το ιδιωτικό κεφάλαιο δεν πηγαίνει σε μια περιοχή όταν η απόδοσή του στη συγκεκριμένη περιοχή δεν έχει φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο απόδοσης. Δεν πηγαίνει, δηλαδή σε μια παρθένα περιοχή να κάνει επενδύσεις. Δεν επενδύει στη μικροκλίμακα. Δεν ενισχύει το μικρό παραγωγό ή κτηνοτρόφο για να φτιάξει τα βιολογικά του προϊόντα. Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο μια εταιρεία κοινωνικού χαρακτήρα, της κοινωνικής οικονομίας. Επομένως, αυτό θα πρέπει να γίνει συνείδηση έναντι οποιασδήποτε άλλης προπαγάνδας που είναι ενάντια στη συλλογικότητα, τους συνεταιρισμούς και σε αυτές τις μορφές εταιρικής δραστηριότητας. Αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί βέβαια να απασχολεί όλη την Ελλάδα και την οικοανάπτυξη.Ένα ζήτημα που θα έπρεπε σήμερα να απασχολεί τα κόμματα πέρα από τους συγκεκριμένους Δήμους, το οποίο πρέπει να απαντήσουν είναι ποια λύση δίνουν στην ερήμωση της υπάιθρου και στο δημογραφικό πρόβλημα. Αφού είναι φανερό πλέον ότι το πρόβλημα αυτό δε μπορεί να το λύσει πια ούτε το κράτος ούτε η αγορά. Γιάννος Παπαϊωάννου: Βλέπουμε όμως πως η επερχόμενη απαξίωση των αγροτικών χωριών είναι μεγάλη και αυτό που ισχυρίζεσαι μπορεί να δώσει μια νέα ώθηση στα επόμενα χρόνια προς την ερήμωση της υπαίθρου. Αυτό ουσιαστικά που αναφέρθηκε ως πρόταση είναι φραγμός στην οπισθοδρόμηση και η μόνη ελπίδα για να κάνουμε μία αξιόλογη αντιμετώπισης του ζητήματος της ερήμωσης. Τώρα, θα μπορούσαμε να πούμε πώς ορίζουμε τη χάρτα αυτού που είπαμε «χάρτα οικοτουριστικών διαδρομών» που είναι ουσιαστικά όλα τα προαναφερθέντα. Βασίλης Τακτικός: Έχει σχέση πράγματι όλα αυτά που προαναφέραμε. Είναι βασικά οι οικοδιαδρομές, είναι τα πάρκα, είναι οι επιχειρήσεις, είναι ακόμα και τα καταστήματα ειδών τοπικών εδεσμάτων και ειδών διατροφής, είναι όμως κυρίως και τα θεσμικά εργαλεία και οι επιχειρήσεις που θα προωθήσουν μια τέτοια οικονομία. Επομένως, είναι ένα ολοκληρωμένο πακέτο οικοτουρισμού που πρέπει να διαμορφωθεί σε εισήγηση, σε βιβλίο για αυτό προτείνουμε και το βιβλίο για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού στον Ερύμανθο, ώστε ο κάθε αιρετός, αλλά και ο κάθε δημότης να έχει έναν προσανατολισμό τι μπορεί να γίνει ρεαλιστικά και επιστημονικά τεκμηριωμένα. Κινδυνεύουμε πάντα να παρεξηγηθούμε ότι δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στον κοινωνικό τομέα, στις συλλογικότητες, στους συλλόγους, στους συνεταιρισμούς, στις εταιρίες λαϊκής βάσης και δε βλέπουμε τη δυναμική που έχει η ιδιωτική επιχειρηματικότητα. Δεν εξαιρούμε το ρόλο της αγοράς, το ρόλο των ιδιωτών επιχειρηματιών που πραγματικά μπορούν να δώσουν πολύ μεγάλη ώθηση, όταν όμως έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις και υποδομές. Αυτή είναι η διαφορά και αυτή είναι η διάκριση. Πρέπει να καταλάβουμε ότι και η ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο έγινε με χρηματοδότηση του κράτους. Η εκβιομηχάνιση σε πολλές περιοχές έγινε πάλι με γενναίες χορηγίες του κράτους και με ένα κεντρικό σχεδιασμό σε πολλές οικονομίες και σε πολλά συστήματα. Πάντα, δηλαδή προηγείται η πολιτική απόφαση και η παρέμβαση ενός κυβερνητικού θεσμού ή η παρέμβαση μιας συλλογικότητας. Όταν δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και ο σχεδιασμός αυτός προκαλέσει μία κινητικότητα, τότε ασφαλώς και οι ιδιώτες επιχειρηματίες είναι αυτοί που δίνουν τη μεγάλη ώθηση στις επιμέρους οικονομικές δραστηριότητες με κίνητρο το κέρδος, το οποίο τελικά λειτουργώντας προωθητικά μεγεθύνει το οικονομικό αποτέλεσμα. Έτσι, μπορεί να συμβεί και στη μικροπεριφέρεια Ερυμάνθου που αναφερόμαστε, διότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει αυτή η πρωταρχική κινητικότητα, από το γεγονός ότι συγκεκριμένα στον οικοτουρισμό – αγροτουρισμό δεν υπάρχουν τα πρώτα βασικά κίνητρα και οι υποδομές.Γι’ αυτό επιμένουμε ότι σε αυτή τη φάση πρέπει πρώτα από όλα να δώσουμε τόση μεγάλη σημασία στο ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης κατά κύριο λόγο και δεύτερο στην περιφέρεια να κατανοήσει τα αιτήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Μια ορθολογική κυβέρνηση τη συμφέρει να λειτουργεί διορθωτικά προς την περιφερειακή ανάπτυξη, τη συμφέρει να λειτουργεί συνθετικά και να αξιοποιεί τόσο την ιδιωτική πρωτοβουλία, όσο και την πρωτοβουλία των κοινωνικών φορέων.Αυτό είναι αποδεκτό σήμερα στη δυτική Ευρώπη, γι’ αυτό υπάρχουν και πολτικές συγκεκριμένες για τον κοινωνικό τομέα, υπάρχει το κοινωνικό περιφερειακό ταμείο ανάπτυξης, οι πρωτοβουλίες για την τοπική απασχόληση τα προγράμματα Leader – Intereg και Equal που είναι πολιτικές οι οποίες ενισχύουν τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας και ενεργοποιούν ανθρώπινους πόρους που διαφορετικά η αγορά δε θα μπορούσε να κινητοποιήσει. Εξάλλου, ο παρεμβατικός ρόλος του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ορατός και από το γεγονός ότι η επιχειρηματικότητα και οι ιδιώτες ακόμη επιχορηγούνται για νέες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και ειδικότερα σε ότι αφορά τον αγροτουρισμό, οικοτουρισμό και τον τουρισμό. Ο τουρισμός είναι μια επιχορηγούμενη επιχειρηματικότητα για τον εκσυγχρονισμό και για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Επομένως, θα πρέπει να δούμε αυτό το σύνολο της πολιτικής και εδώ θα πρέπει να γίνει μία κριτική πώς διατίθονται αυτοί οι πόροι. Γιατί, πολλοί θέτουν το ζήτημα τόσο από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης, όσο και από την πλευρά των κοινωνικών εταίρων ότι οι διαθέσιμοι πόροι δε φτάνουν πάντοτε στον τελικό δικαιούχο, όταν αυτός είναι ένας μικρός επιχειρηματίας, επαγγελματίας, ένας νέος ή μία γυναίκα που θα μπορούσε να αξιοποιήσει ένα επιχορηγούμενο πρόγραμμα. Εδώ υπάρχει πραγματικά ένα έλλειμμα. Γιατί να επιστρέφονται πόροι από το τρίτο ΚΠΣ και να μην είναι πιο γενναιόδωροι οι πολιτικοί στην ενίσχυση των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Όταν έχουμε ως δεδομένο ότι μόνο ένα 10% από τις οργανώσεις αυτές επιχορηγείται για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Και δε λέμε ότι τα χρήματα πρέπει να δίνονται χωρίς κριτήρια. Οι επιχορηγήσεις θα μπορούσαν να δίνονται με συγκεκριμένα κριτήρια και συγκεκριμένο έργο με παραδοτέα για την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής, πολιτιστικής δράσης ή για την υλοποίηση ενός προγράμματος σχετικού με την πράσινη επιχειρηματικότητα. Είναι εφικτό λοιπόν να γίνει και ένας πιο ευνοϊκός προγραμματισμός σε πολιτικό επίπεδο για τον κοινωνικό τομέα. Όπως επίσης και για τη δημιουργία της τοπικής απασχόλησης. Τα προγράμματα stage για παράδειγμα του ΟΑΕΔ είναι με το σταγονόμετρο για τέτοιες δραστηριότητες. Και προτιμούν να επιστρέφονται πόροι παρά να ενισχυθούν δράσεις οι οποίες σε τελική ανάλυση θα αποφέρουν ένα αποτέλεσμα στην τοπική οικονομία και θα αντιμετωπίσουν και το πρόβλημα της ανεργίας. Από την άλλη πλευρά όπως διαχειρίζεται τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ο ΟΑΕΔ το αποτέλεσμα είναι δυσανάλογο με τους χρησιμοποιούμενους πόρους. Γίνεται εκπαίδευση και κατάρτιση τις περισσότερες φορές χωρίς προοπτική για τους καταρτιζόμενους να βρουν μία απασχόληση σχετική στον καταρτιζόμενο τομέα. Αντιθέτως, εάν αυτοί οι πόροι πήγαιναν σε αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που δημιουργούν απασχόληση και μάθηση θα είχαμε, αλλά και προστιθέμενη αξία στην περιοχή. Επομένως, όλη η φιλοσοφία προγραμματισμού του κοινωνικού ταμείου και του περιφερειακού ταμείου ανάπτυξης δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και στην καλύτερη χρήση των πόρων για την αποδοτικότητά τους.