Εισήγηση Βασίλη Τακτικού στο Συνέδριο της Ηλείας 25-27 Ιουνίου
Αγαπητοί φίλοι
Εκ μέρους του δικτύου ‘’Σύμπραξη ΜΚΟ’’ θα ήθελα να συγχαρώ τους διοργανωτές της Νομαρχίας Ηλείας, το “έργο πολιτών”, και τις τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διότι, κατορθώνουν να βάλουν στη πράξη ένα νέο θεσμό κοινωνικής συνεργασίας, μια καινοτομία με ένα ζωντανό παράδειγμα συμμετοχής δημοκρατίας. Τόσο η θεματολογία του Συνεδρίου όσο η σύνθεση της συμμετοχής και η πληρότητα των εισηγήσεων που έχουν κατατεθεί ήδη πιστεύω ότι, διαμορφώνουν μια ολοκληρωμένη αφήγηση για τα θέματα κοινωνικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης που αντικειμενικά έλειπε από την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και ως πρότυπο για την χώρα μας.
Έχει προηγηθεί βέβαια, η Πάτρα και η Αλεξανδρούπολη με ανάλογη θεματολογία και συντελεστές την Τ.Α και τις τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αλλά τώρα, έχουμε μπροστά και τη μεταρρύθμιση «Καλλικράτη» που μας δίνει νέα περιθώρια συμμετοχής και κοινωνικών συμπράξεων για την κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη.
Το γεγονός αυτό καθ΄αυτό του συνέδριου είναι παραδειγματικό γιατί γίνεται σε ένα τόπο που δοκιμάστηκε πριν 3 χρόνια από τις πυρκαγιές και έπειτα από τους σεισμούς, η τοπική κοινωνία δέχτηκε τότε την βοήθεια του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης και απεκόμισε μέσα από αυτή την δοκιμασία την εμπειρία γνώσεις ενώ ένιωσε την υψηλή σημασία των οργανωμένων θεσμών αλληλεγγύης την προοπτική της κοινωνικής οικονομίας.
Ο νομάρχης κ .Καφύρας και η Αντινομάρχης κ. Φουσκαρίνη νομίζω ότι συνέλαβαν το μήνυμα των καιρών και συνεργαζόμενοι με το «έργο πολιτών», και τις τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μας δίνουν σήμερα την ευκαιρία να αναδείξουμε ένα πρότυπο υπόδειγμα συνεργασίας για όλη την χώρα. Παράλληλα προσφέρεται ενα πρότυπο υλικό για τον εμπλουτισμό του προγράμματος ‘’Καλλικράτη’’ στα θέματα εθελοντισμού, κοινωνικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης και ένα υπόδειγμα συνεδρίου για όλους τους νομούς και τους Δήμους της χώρας.
Έχουμε έτσι, ένα παράδειγμα το οποίο αρμόζει να βρίσκεται στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας εάν, θέλoυμε η χώρα μας να κρατήσει όχι μόνον αμυντική στάση στην κρίση αλλά, να δώσει και μια θετική απάντηση με την κοινωνική συμμετοχή στο ζήτημα της πράσινης ανάπτυξης. Γιατί η κοινωνική οικονομία ως τομέας μπορεί να δώσει λύσεις και ανάσες μέσα στην κρίση εκεί που αδυνατεί το κράτος και η αγορά. Να δημιουργήσει προϋποθέσεις εκεί που η αγορά δεν πηγαίνει να επενδύσει, Να δώσει ώθηση εκεί που το κράτος αδυνατεί να ενεργοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας. Να ανοίξει τον δρόμο εκεί που ο εθελοντισμός η αλληλεγγύη και η μη κερδοσκοπική οικονομία έρχονται να καλύψουν ανάγκες και να εξασφαλίσουν παράλληλα τη βιωσιμότητα ολόκληρου του συστήματος.
Θα ρωτήσετε ίσως πως συνδέεται η αντιμετώπιση της κρίσης με την αλλαγή στο προσανατολισμό που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η κρίση υφίσταται γιατί πιστέψαμε σε λάθος αξίες και πρότυπα ως κοινωνία. Αυτή είναι η γενεσιουργός αιτία. Οι λάθος αξίες οδήγησαν σε λάθος επιλογές στη τάση των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια.
Για παράδειγμα μια δεκαετία πριν οι μικρομεσαίοι και αγρότες, δημόσιοι υπάλληλοι έπαιξαν στη ‘’φούσκα’’ του χρηματιστηρίου με τις γνωστές συνέπειες. Κάποιοι πήραν δάνεια και άλλοι επιδοτήσεις που μας έδωσε η ΕΕ και τα αφιέρωσαν στο βωμό της κερδοσκοπίας χωρίς αντίκρισμα βέβαια ενώ θα μπορούσαν να επενδύσουν σε τομείς και προϊόντα που έχει ανάγκη η πραγματική οικονομία.
Αυτό είναι ένα φαινόμενο το οποίο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο για το πώς διαμορφώνεται το συλλογικό φαντασιακό μιας κοινωνίας είτε προς την δημιουργία είτε προς την ανορθολογικότητα.
Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση έχουμε κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο γιατί στην οικονομία επικρατεί το δόγμα της επιστήμης της κερδοσκοπίας και όχι της δημιουργίας νέων αγαθών και υπηρεσιών που εξυπηρετούν πραγματικές ανάγκες μας και καταπολεμούν τη φτώχεια. Έτσι είναι φανερό ότι χρειαζόμαστε πίστη αλλά και την επιστήμη για τις ουσιώδεις ανάγκες της κοινωνίας, για την απασχόληση και τη βιώσιμη ανάπτυξη και για τις επόμενες γενιές. Το κομβικό σημείο σε αυτή την διαδικασία είναι ότι η αντιμετώπιση της κρίσης η κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη πηγαίνουν πλάι-πλάι. Μια άλλη προϋπόθεση που πηγαίνει μαζί η συμμετοχική δημοκρατία. Υπάρχει μια δυναμική αλληλοσυσχέτιση αυτών των όρων. Η κοινωνική οικονομία είναι ο χώρος των καλών και ωφέλιμων πρακτικών για το σύνολο. Η πράσινη ανάπτυξη παραπέμπει σε μια ηθική για την επιβίωση της ανθρωπότητας. Η συμμετοχική Δημοκρατία αποτρέπει τον κοινωνικό οικονομικό και πολιτικό αποκλεισμό και δίνει ώθηση στο συνεργατισμό. Όλα αυτά συνθέτουν μια νέα πρόταση για την περιφέρεια, ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο.
Το μήνυμα πράσινη ανάπτυξη για όλους προϋποθέτει την κοινωνική οικονομία, την συμμετοχική δημοκρατία γιατί μόνον έτσι δημιουργούνται κίνητρα για όλους και ο ρόλος των τοπικών κοινωνικών συμπράξεων είναι για να υπάρξουν προϋποθέσεις συμμετοχής και η κινητήρια δύναμη για τον νέο οικονομικό σχεδιασμό .
Ο συνδυασμός της κοινωνική οικονομίας με την πράσινη οικονομία είναι ακριβώς ένα άλλο μοντέλο για την αντιμετώπιση της κρίσης στην βάση της πραγματικής οικονομίας με υποκείμενο κινητοποίησης τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Πρόκειται, για ένα μείγμα που συνθέτει τα κοινωνικά δίκτυα με το κοινωνικό κεφάλαιο, την συμμετοχική δημοκρατία με την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας. Ένα μείγμα το οποίο μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην αντιμετώπιση της κρίσης που πλήττει τους κοινωνικά αδύναμους, με την δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων αλληλέγγυας οικονομίας όπου δύναται να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόληση και πρόσθετα η συμπληρωματικά εισοδήματα.
Ας επισημάνουμε ορισμένες από τις βασικές διαφορές από τις κατεστημένες λογικές της ανάπτυξης.
Η πράσινη ανάπτυξη για παράδειγμα δεν κινείται κατά βάση από καταναλωτικές ανάγκες με την τρέχουσα έννοια του όρου. Δεν είναι καταναλωτική ανάγκη το πράσινο στην γειτονιά μας. Δεν είναι η εκβιομηχάνιση και φθηνότερο κόστος λειτουργίας το κίνητρο προσέλκυσης επενδύσεων για παράδειγμα στα βιολογικά προϊόντα. Δεν είναι ενδεχομένως κερδοσκοπική επιλογή ένα φυσικό η πολιτιστικό πάρκο. Είναι όμως μια μορφή επενδύσεων και δημιουργίας τοπικής απασχόλησης που μπορούν να τονώσουν την τοπική οικονομία να δημιουργήσουν ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον να κρατήσουν τους νέους στα χωριά τους.
Γι αυτό για την πράσινη ανάπτυξη δεν μπορούμε να αφεθούμε μόνο στις δυνάμεις της αγοράς αλλά είναι ανάγκη να κινητοποιήσουμε τις κοινωνικές δυνάμεις της συνεργασίας και αλληλεγγύης για την πράσινη ανάπτυξη.
Οι πράσινες επενδύσεις με εξαίρεση ίσως τους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δεν αποφέρουν κατ’ ανάγκη μεγάλα κέρδη για τον επενδυτή, αποφέρουν όμως οφέλη στην κοινότητα, την γειτονιά και την πόλη και για αυτό όπως θα αναλύσουμε παρακάτω η κοινωνική οικονομία είναι προαπαιτούμενο για την πράσινη ανάπτυξη.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα δεν υπόσχεται μεγάλα κέρδη στους επενδυτές, υπόσχεται όμως τοπική απασχόληση και προστιθέμενη αξία σε αγαθά και υπηρεσίες για την τοπική κοινωνία και αυτό είναι κεφαλαιώδες για την στήριξη της τοπικής ανάπτυξης. Στόχος λοιπόν των κοινωνικών συμπράξεων που προτείνουμε σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας που δεν έχει καμία σχέση με την δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη για την εργασία.
Για αυτό και ο μη κερδοσκοπικός τομέας της οικονομίας σήμερα αποκτά στρατηγική σημασία για την εξισορρόπηση των συστημάτων εκεί που δεν υπάρχουν κερδοσκοπικά κίνητρα, αλλά υπάρχουν κοινωνικές ανάγκες και τοπικές πρωτοβουλίες.
Η κρίση μας διδάσκει .. Ας έλθουμε τώρα στο σύγχρονο φαινόμενο της κρίσης που δεν εξηγείται με μια ποσοτική ανάλυση μόνον των μεγεθών της οικονομίας. Η αύξηση για παράδειγμα και μόνον των ποσοστών κατανάλωσης στο δυτικό κόσμο δεν οδήγησε σε ευημερία με διάρκεια. Γιατί η αύξηση της μεγέθυνσης συνοδεύτηκε με την αύξηση του παρασιτισμού και της διαφθοράς στο κράτος, με την αύξηση των κερδοσκοπικών τάσεων εις βάρος της κοινωνικής συνοχής της τοπικής συνεργασίας και συνεργατισμού. Παράλληλα, ο συγκεντρωτισμός των επενδύσεων και της κατανάλωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα οδήγησε σε ασφυκτιούσες πόλεις περιβαλλοντικά και στον κοινωνικό αποκλεισμό μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. |
Τα μαθήματα της παρούσας οικονομικής κρίσης, της παγκοσμιοποίησης αλλά και της ελληνικής ιδιαιτερότητας μας διδάσκουν ότι η εμπιστοσύνη στην ικανότητα αυτορρύθμισης της αγοράς υπήρξε λαθεμένη. Οι τραπεζικές «φούσκες» από την μία πλευρά -που είναι η μια όψη του νομίσματος, και από την άλλη κρατισμός της κλεπτοκρατίας και του παρασιτισμού που προκαλεί το τεράστιο δημόσιο χρέος δημιούργησαν τις βασικές αιτίες του εκρηκτικού μείγματος της κρίσης.
Με μια γενική προσέγγιση μπορούμε να δούμε ότι το 50% των πόρων περνά έμμεσα ή άμεσα στο κράτος ενώ, παράλληλα το κοινωνικό κράτος αποδυναμώνεται. Αυτό σημαίνει ότι παρά τις τεράστιες δημόσιες δαπάνες, τα χρήματα για το κοινωνικό κράτος δεν είναι αρκετά, γιατί έχει δημιουργηθεί ένας τεράστιος παρασιτισμός, που απομυζά πολλαπλάσιους πόρους από αυτούς που μπορούν να σηκώσουν οι φορολογούμενοι πολίτες. Έτσι ακόμη και όταν περιοριστούν οι κρατικές δαπάνες στο αντικειμενικό μέγεθος που χρειάζονται - με ελεγχόμενη την διαφθορά, υπάρχει το πρόβλημα της ανεργίας οι οποίες αντικειμενικά μειώνονται με τον αναγκαστικό περιορισμό του δημόσιου τομέα.
Ας να αντιμετωπίσουμε μέσα από την παγκόσμια απειλή την λεηλασία του μέλλοντος.. την
Μπροστά λοιπόν, στην βιόσφαιρα που δυσφορεί και εκπέμπει σήματα κινδύνου
για όλους, η λύση δεν είναι άλλη παρά η ανάπτυξη άμεσα της Κοινωνικής και Πράσινης Οικονομίας ως αντίδοτο αυτής της κατάστασης, της αλόγιστης χρήσης και σπατάλης των υλικών πόρων την στιγμή που ανθρωπότητα διαθέτει προηγμένες τεχνολογίες για να αξιοποιήσει την αφθονία του ήλιου στην παραγωγή ενέργειας.
Αν πάμε στο ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει πλέον επιστημονική τεκμηρίωση ότι ο δείκτης ανάπτυξης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών έχει άμεση σχέση με την κοινωνική μη κερδοσκοπική οικονομία και αυτός ο δείκτης με τη σειρά του έχει σχέση με την ανθεκτικότητα της οικονομίας και την αντιμετώπιση της κρίσης και της διαφθοράς. Παράλληλα η Κ.τ.Π. στο βαθμό που είναι αναπτυγμένη επιβάλλει τη διαφάνεια και τον έλεγχο στα φαινόμενα της κερδοσκοπίας και κλεπτοκρατίας.
Έτσι αναζητείται ένας άλλος συμπληρωματικός τρόπος κοινωνικής πολιτικής πέραν του κράτους.
Σε τοπικό επίπεδο στην Ηλεία για παράδειγμα η κοινωνική οικονομία είναι μια απάντηση απέναντι στο μαρασμό της υπαίθρου όχι μόνον γιατί υπέστη τις καταστροφικές πυρκαγιές αλλά γιατί υπήρχε και υπάρχει μια υστέρηση στην περιοχή έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου και χρειάζεται επειγόντως και η ανάπτυξη του μη κερδοσκοπικού τομέα για να καλυφθεί .
Τι είναι Κοινωνική Οικονομία ; Ποιες δυνατότητες υπάρχουν για την ανάπτυξη της ; Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία δεν γεννήθηκε πρόσφατα επειδή τώρα εμείς ανακαλύψαμε τον όρο. Υπήρχε με τη μορφή της αχρήματης οικονομίας και συναλλαγών στις παραδοσιακές κοινωνίες . Υπήρχε με τη μορφή της φιλανθρωπίας και του εθελοντισμού. Στις σύγχρονες όμως οικονομίες συνδέεται με την κοινωνική επιχειρηματικότητα και την δημιουργία θέσεων απασχόλησης. |
Στις παραδοσιακές αγροτικές οικονομίες υπήρχε πάντα μια άτυπη μορφή ανταλλαγών σε είδος, εργασία και μέσα παραγωγής, που διευκόλυνε τους χωρικούς στις ανταλλαγές τους που είχαν αντικειμενικά πολύ περιορισμένα χρήματα. Αντάλλαζαν, έτσι, όχι μόνο προϊόντα, αλλά και χρόνο εργασίας μεταξύ τους. Προσέφεραν εθελοντική εργασία για κοινά έργα για τα οποία δε γινόταν βέβαια καμιά καταγραφή. Μόνο στα μοναστήρια υπήρχε μια μορφή πολλές φορές οργάνωσης της κοινωνικής προσφοράς και φιλανθρωπίας, όπως συνεχίζει σήμερα με το παράδειγμα της η Μητρόπολη της Ηλείας π.χ γηροκομεία, ορφανοτροφεία και περίθαλψη των φτωχών.
Σήμερα όμως, υπάρχει η θεσμική κοινωνική οικονομία της αλληλεγγύης μέσω των κοινωνικών επιχειρήσεων του μη κερδοσκοπικού τομέα που δημιουργεί διαρκή απασχόληση και εισοδήματα για τους εργαζομένους ή τους συναιτεριζόμενους και αυτό το ονομάζουμε κοινωνική επιχειρηματικότητα. Ο καθηγητής κ Βλιάμος που εισήγαγε το θέμα αυτό στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, θα είναι εισηγητής αργότερα σε αυτό το συνέδριο και πιστεύω θα μας διαφωτίσει περισσότερο. Αυτό που θα ήθελα εγώ να επισημάνω είναι ότι πρόκειται για ένα αναγνωρισμένο κλάδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και άλλεςκοινοτικές πρωτοβουλίες για την δια βίου μάθσητην απασχόλησητον πολιτισμό και το περιβάλλον.. Στην Αγγλία υπάρχει Υφυπουργείο κοινωνικής οικονομίας. Στη Γερμανία στο σύνολο της οικονομίας υπάρχει και η διάσταση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.
Έτσι ως κοινωνική οικονομία αναγνωρίζεται η αλληλέγγυα οικονομία, που είναι ένας άλλος χώρος οικονομικής δραστηριότητας, πέρα από την ανταγωνιστική οικονομία και μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά για το εισόδημα και την απασχόληση / για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της δυσπραγίας και της φτώχειας.
Αν θέλουμε να αναφερθούμε σε άλλα χαρακτηριστικά κοινωνική οικονομία είναι πολλαπλασιαστής της κοινωνικής υπευθυνότητας, απέναντι στον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Πολλαπλασιάζει τους πόρους για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής, και ως ταμιευτήρας της αλληλεγγύης και των πόρων που προέρχονται από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, για να γίνουν επενδύσεις σε τομείς που είναι κοινωνικά αναγκαίοι. Σε τομείς που δεν προσφέρουν ισχυρό κίνητρο κέρδους για να προσελκύσουν ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά σε πραγματιστική βάση προσφέρουν εισοδήματα στους κοινωνικά αδύναμους.
Ένα άλλο πλεονέκτημα της κοινωνικής οικονομίας είναι ότι στηρίζεται στην αλληλεγγύη των κοινωνικών δικτύων.
Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αποστολή τις καλες πρακτικές. Μειώνουν το κόστος συναλλαγών. Λειτουργούν ως ταμιευτήρες κοινωνικού κεφαλαίου. Λειτουργούν υπέρ της κοινωνικοποίησης της γνώσης τεχνογνωσίας. και δρουν τελικά ως προπομπός της κοινωνικής και πράσινης επιχειρηματικότητας. Συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της πληροφορίας και της ενέργειας. Κατευθύνουν τις επενδύσεις προς την περιφέρεια και τους κοινωνικά αναγκαίους σκοπούς. Συγκροτούν Κοινωνικό Κεφάλαιο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Αναδεικνύουν νέους κοινωνικούς πόρους συλλογικής ευφυΐας προς όφελος της οικονομικής βιωσιμότητας των συστημάτων.
Ένα παράδειγμα είναι οι κοινότητες ανοικτού λογισμικού που προσφέρουν δωρεάν γνώση και εργαλεία γνώσης και διάχυσης πληροφορίας, προκαλώντας στο τομέα αυτό μια επανάσταση στην κοινωνικοποίηση της γνώσης.
Τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής οικονομίας, πηγάζουν από τον εθελοντισμό, την κοινωνική πρωτοβουλία και τις καινοτομίες που εισάγει στο σύστημα και το εμπλουτίζει προς όφελος των πολλών.
Η κοινωνική οικονομία επομένως έχει το ηθικό πλεονέκτημα γιατί, επενδύει σε αγαθά και υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης, επενδύει στον άνθρωπο και το περιβάλλον, σε τομείς που μπορούν να παραχθούν αγαθά και υπηρεσίες ακόμη και όταν απουσιάζει το κέρδος αλλά είναι αναγκαίοι για τη βιωσιμότητα του συνόλου της οικονομίας.
Αντλεί πόρους για επενδύσεις από δωρεές, χορηγίες και την εταιρική υπευθυνότητα. Βασίζεται στην κοινωνική υπευθυνότητα του πολίτη αλλά και των επιχειρήσεων.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα σήμερα από ιδρύματα (foundations) που λειτουργούν ως εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία και αναλαμβάνουν μεγάλες ανθρωπιστικές αποστολές, αλλά και χιλιάδες μικρές συλλογικότητες που προσφέρουν υπηρεσίες με πολύ μικρό κόστος συνδυάζοντας τον εθελοντισμό με την λειτουργία μη κερδοσκοπικών εταιριών.
Η κοινωνική οικονομία προτάσσει την αειφορική διάσταση της εππιχειρηματικότητας κυρίως για την βιωσιμότητα των αστικών κέντρων. Συμβάλει στην οικοδόμηση νέων σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να αναλάβουν επενδυτικές πρωτοβουλίες.
Με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα μπορεί να θέσει σε κίνηση παραγωγικές διαδικασίες σε εποχές που ο κερδοσκοπικός τομέας και το κράτος βρίσκονται σε ακινησία, ιδιαίτερα εκεί που πρέπει να αντιμετωπιστεί η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός.
ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα.
Τι γίνεται όμως στη χώρα μας σε σχέση με όλες αυτές τις δυνατότητες και προβλήματα;
Η Ελλάδα έχει ένα πρόσθετο πρόβλημα πέραν της δημοσιονομικού ελλείμματος και αυτό είναι το έλλειμμα της κοινωνικής οικονομίας που είναι και μια από τις γενεσιουργικές αιτίεςτης έκτασης που έχει λάβει σήμερα η κρίση..
Η«Κοινωνική Οικονομία» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το κρυφό έλλειμμα της χώρας, καθώς είναι εμφανής η υστέρηση σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Τα στοιχεία που έχουμε να σημειώσουμε είναι ενδεικτικά προς το μέγεθος του προβλήματος.
Στην Ελλάδα με πληθυσμό μόλις στο 1% της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνουμε το 6% περίπου των πόρων του Ευρωπαϊκού κοινωνικού Ταμείου. Όμως παρά αυτή την προνομιακή θέση, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε σχέση με την αξιοποίηση αυτών την τελευταία εικοσαετία που λειτουργεί ο θεσμός. Σε ότι αφορά το 4ο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης έχουμε μεγάλη καθυστέρηση απορρόφησης πόρων όπως διαπιστώνει η Ε.Ε. στην εκτέλεση του ΕΣΠΑ.
Ενδεικτικό είναι ότι το Μάιο του 2010 οι κοινοτικοί εκπρόσωποι που επισκέφθηκαν τη χώρα μας περιέγραψαν με τα πλέον μελανά χρώματα την πορεία εκτέλεσης του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), η απορροφητικότητα του οποίου υπολείπεται του μέσου κοινοτικού όρου.
Η απορροφητικότητα στο τέλος Απριλίου διαμορφώθηκε στο 6% περίπου και στόχος είναι μέχρι το τέλος του χρόνου ήταν να διαμορφωθεί στο 15%, προκειμένου να αποτραπεί η απώλεια χρημάτων.
Με τόνο έντονης κριτικής ο γενικός διευθυντής Περιφερειακής Πολιτικής κ. Ζακ Πονσέ, επεσήμανε το πρόβλημα με βαρείς χαρακτηρισμούς, κάνοντας λόγο για «δεινή κατάσταση» και «απαράδεκτη καθυστέρηση», ενώ δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει την Ελλάδα για «παραπομπή στη δικαιοσύνη για λόγους μη σεβασμού του κοινοτικού κεκτημένου».
Ανάλογη ήταν και η παρατήρηση του διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου κ. Αουρίλιο Σεσίλιο, ο οποίος χαρακτηριστικά είπε «μια χώρα με τόσα κοινωνικά προβλήματα και υψηλή ανεργία» όπως, η δική σας «δεν κάνει τίποτε για να βελτιώσει τη ζωή των ανέργων της».
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παρατηρήσεις γνωρίζουμε ότι ο λόγος που δεν ανταποκρίνεται η Ελλάδα σε αυτές τις υποχρεώσεις της δεν είναι μόνον τεχνοκρατικό πρόβλημα, αλλά κυρίως πρόβλημα συμμετοχής των πολιτών σε αναπτυξιακό γίγνεσθαι καθώς δεν έχει διαμορφωθεί ένα ανάλογο υποκείμενο κινητοποίησης για την κοινωνική οικονομία μέσα από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Μια κινητοποίηση που να απαιτεί την τήρηση των κοινοτικών οδηγιών από την Ελληνική γραφειοκρατία που λειτουργεί ως κράτος εν κράτει.
Την δύναμη ισχύος και ανατροπής στα κακώς κείμενα πρέπει να την αναζητήσουμε μέσα από την ίδια την αυτό-οργάνωση των πολιτών και όχι μόνον από παραδοσιακό πολιτικό σύστημα των κομμάτων. Αυτό-οργάνωση κατ΄αρχή μέσω διαδικτύου και θεσμική αξίωση για συμμετοχική δημοκρατία. Αυτό το μοντέλο οργάνωσης και δραστηριότητας προτείνει το δίκτυο «Σύμπραξη» και σε αυτό το Συνέδριο.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
Μπροστά στις γενικές διακηρύξεις για τη πράσινη ανάπτυξη υπάρχει ένα ερώτημα: ποιο είναι το αναπτυξιακό μοντέλο και το υποκείμενο της επιχειρηματικότητας που θα αναλάβει τις επενδυτικές πρωτοβουλίες. Γιατί εάν είναι πάλι μόνον το κράτος και η αγορά των ολίγων της ενέργειας και των κατασκευών τότε δεν αλλάζει κάτι ουσιαστικά περιμένοντας μόνον την ευαισθητοποίηση των ισχυρών να επενδύσουν, Γιατί το πρόβλημα αυτού του αναπτυξιακού μοντέλου είναι ότι οι οικονομικά ισχυροί και το κράτος δεν επενδύουν στη περιφέρεια τις μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Για αυτό εμείς λέμε: κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη για όλους και τους μη προνομιούχους. Τους φτωχούς αγρότες, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, τους νέους, τις γυναίκες, τους κοινωνικά αποκλεισμένους, τους ενεργούς πολίτες. Και με τη συμμετοχή όλων των συλλογικών οργανώσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών για να υπάρξει πραγματική ώθηση στην πράσινη ανάπτυξη από τα κάτω.
Οι εξελίξεις στο χώρο της οικολογίας τα τελευταία χρόνια με επίκεντρο το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής μετά την παγκόσμια απογοήτευση στη συνδιάσκεψη της «Κοπεγχάγης»τον Δεκέμβριο του 2009 διαπιστώσαμε ότι, όχι μόνον δεν επαληθεύτηκαν οι προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν στην κοινή γνώμη από την πλευρά των κυβερνήσεων αλλά και η ίδια η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών πιέσεων. Με αυτό τον τρόπο φάνηκε ότι δεν αρκούν οι λομπίστικες οργανώσεις και τα δίκτυα με τους κατακερματισμένους στόχους περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Δεν αρκούν οι ακτιβισμοί που καταγγέλλουν αποσπασματικά την περιβαλλοντική υποβάθμιση αλλά χρειάζεται μια άλλη συμμετοχική οικολογία που δύναται να κινητοποιήσει ολόκληρη την κοινωνία.
Δεν αρκεί το υπάρχον επίπεδο οργάνωσης για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή και το εκρηκτικό μείγμα υποβάθμισης αστικού περιβάλλοντος που βρίσκεται σε συνδυασμό με την διογκούμενη φτώχεια.
Χρειάζεται κάτι περισσότερο. Η συμμετοχική οικολογία από όλους τους ενεργούς πολίτες με πρόθεμα την πράσινη ανάπτυξη για όλους και σε συνδυασμό με την κοινωνική οικονομία για τη συγκρότηση κοινωνικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας –από ένα νέο υποκείμενο επιχειρηματικότητας που αναδεικνύεται για πρώτη φορά στην ιστορία.
Αυτό σημαίνει οριζόντιες συνεργασίες παντού.
Οριζόντιες συνεργασίες με όλα τα δίκτυα που αγωνίζονται για το περιβάλλον.
Οριζόντιες συνεργασίες των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Αυτή είναι η πρόκληση για τις οικολογικές οργανώσεις εκείνες που ασφαλώς δεν περιορίζονται να βλέπουν μόνο «το δέντρο» και να χάνουν το δάσος ολόκληρο.
Οι πολιτικές για το αστικό περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη δεν γίνονται σε αυτόματο πιλότο. Δεν εξυπηρετούνται από τον άναρχο κατακερματισμό της μικροαστικής αντίληψης. Χρειάζονται τα κοινωνικά δίκτυα και η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στη βάση να γίνει πράξη η πράσινη ανάπτυξη με δημιουργικές πρωτοβουλίες.
Ο σύμμαχος εδώ είναι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που από το αντικείμενο της δραστηριότητας έχουν ενστερνιστεί αυτή τη συμμετοχή και την κοινωνική υπευθυνότητα ως συστατικό στοιχείο της δράσης του. Είναι η κρίσιμη μάζα για την μετάλλαξη της οικονομίας, για την αλλαγή του αστικού περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα, η εξοικονόμηση της ενέργειας που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αντιρύπανση όπως και ανακύκλωση, απαιτούν την ενεργοποίηση του πολίτη και των περιβαλλοντικών οργανώσεων πριν από κάθε άλλη ενέργεια για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για κοινωνική επιχειρηματικότητα.
Το ίδιο ισχύει όταν θέλουμε να ενισχύσουμε πολικές για το αστικό πράσινο, π.χ. πράσινες στέγες, κοινόχρηστους χώρους, κτλ. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι το εργαλείο για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία .
Τα δάση για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να τα φροντίζουν οι ίδιες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών σε συνεργασία με τους εθελοντές πολίτες.
Στην Ηλεία θα μπορούσε να ξεκινήσει άμεσα η κοινωνική επιχειρηματικότητα για την οικοπροστασία για να λειτουργήσει και ως παράδειγμα.
Για την κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη υπάρχουν σημαντικοί πόροι που δεν έχουν αξιοποιηθεί αποδοτικά στην χώρα μας και ο λόγος είναι ότι δεν φτάνουν όλοι στους τελικούς αποδέκτες.
Η Επιχειρηματικότητα στον τομέα της ενέργειας! Προκαλείται τα μέγιστα από την ανάγκη μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο και άνθρακα στην ενέργεια από τον Ήλιο και την αξιοποίηση της τεχνολογίας του υδρογόνου.
Με την αποδέσμευση της ενέργειας από τις ορυκτά καύσιμα, οι νέες τεχνολογίες με βάση την ενέργεια από τον Ήλιο, μας επιτρέπουν την παραγωγή ενέργειας από μικρές μονάδες και ταυτόχρονα τη διασπορά των επενδύσεων στις ήπιες μορφές ενέργειας στους Δήμους, τις μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δημιουργώντας συνθήκες που μπορούν να αναζωογονήσουν τις τοπικές κοινωνίες. Έτσι δημιουργείται ένα προνομιακό πεδίο ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Οι Δήμοι μπορούν να γίνουν μπροστάρηδες σ’ αυτή τη διαδικασία περισσότερο χρήσιμοι για τις τοπικές κοινωνίες μειώνοντας το κόστος διαβίωσης και υπερασπίζοντας το εισόδημα του δημότη, απελευθερώνοντας χρόνο δημιουργικότητας και συμμετοχής στα κοινά.
Έτσι οι Δήμοι μπορούν να συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της ενέργειας με το παράδειγμα τους, και μέσω αυτής της οικονομικής διαδικασίας, δημιουργείται οικονομικό έδαφος για την συμμετοχική δημοκρατία σε όλους τους τομείς τοπικής διακυβέρνησης .
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ;
Έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι η χώρα μας χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Το ζήτημα όμως είναι από που πρέπει να ξεκινήσει αυτή η αλλαγή.
Ο σημερινός πρωθυπουργός, ο Γ. Παπανδρέου έχει μιλήσει για αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου, που βάζει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, έχοντας το περιγράψει σαν ένα μοντέλο που συμφιλιώνει την παραγωγή με την οικονομική ανάπτυξη την φύση, το περιβάλλον.
Έχει μιλήσει και έχει αναδείξει ως στρατηγική επιλογή την πράσινη ανάπτυξη ως εναλλακτικό αναπτυξιακό μοντέλο. Αυτό το μοντέλο χρειάζεται νέους θεσμούς αλλά την δυνατότητα η κοινωνία να δώσει κίνητρα για όλους. Χρειάζονται νέες κοινωνικές επιχειρήσεις, νέου τύπου τράπεζες και συνεταιρισμοί. ¨Όχι μόνον κρατικές έναντι των ιδιωτικών αλλά ηθικές και πράσινες τράπεζες, που θα δημιουργηθούν με την συμμετοχή των συνεταιρισμών των κοινωνικών φορέων των συνεταιρισμών και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών με την συμβολή της κοινωνικής υπευθυνότητας των επιχειρήσεων.
Κι' αυτό σημαίνει με την σειρά του οργάνωση της κοινωνίας από τα κάτω αυτό-οργάνωση με την συμμετοχή των πολιτών και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε νέες μορφές επιχειρηματικότητας αλλά και την σύνθεση του κοινωνικού κεφαλαίου για την ενίσχυση αυτής της επιχειρηματικότητας.
Οι αυτο-οργανωμένοι φορείς της κοινωνίας σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα μπορούν όχι μόνον να κατευθύνουν αλλά και να συγκεντρώσουν πόρους να ιδρύσουν εταιρείες για επενδύσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Η ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι λοιπόν το νέο ζητούμενο εάν θέλουμε να δώσουμε νόημα και ώθηση σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.
Υπάρχει ένας προσανατολισμός εδώ στην Ηλεία για πράσινες επιχειρήσεις για θεματικά οικολογικά και πολιτιστικά πάρκα για αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων στη βιολογική γεωργία, για αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με επίκεντρο την Αρχαία Ολυμπία. Το θέμα είναι όμως η συμμετοχή από τα κάτω της κοινωνίας και γι αυτό είναι καθοριστικός ο ρόλος των συμπράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης με τις οργανώσεις ΚτΠ.
Προτείνουμε, λοιπόν, άμεσα ως κατάληξη αυτού του συνεδρίου τη συγκρότηση μιας Τοπικής Σύμπραξης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με τους Δήμους που θα προκύψουν για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κοινωνικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης στην Ηλεία με την καθιέρωση κάθε δυο χρόνια ενός ανάλογου Συνεδρίου στην Ολυμπία.
Η συλλογιστική της αυτοοργάνωσης υπόσχεται μια νέα κινηματική διαδικασία από τα κάτω για να δημιουργηθούν οι πραγματικές κοινωνικές προϋποθέσεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Ένα μοντέλο το οποίο θα ενσωματώνει κοινωνικές δυνάμειςκαι πρωτοβουλίες στο τοπικό σχεδιασμό.
Ένα μοντέλο το οποίο μπορεί να εμπνεύσει τις οργανώσεις της ΚτΠ και να αποτελέσει και γενικότερο πλαίσιο κοινωνικής ανάτασης για την αυτοργάνωση της κοινωνίας .
Αυτοοργάνωση στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα, αυτο-οργάνωση για την «πράσινη» ανάπτυξη και την κοινωνική οικονομία. Αυτοοργάνωση για τη συμμετοχική δημοκρατία, για τη δημιουργία νέων ευκαιριών και την ένταξη όλης της κοινωνίας στη συλλογική δημιουργία για την ενσωμάτωση της συλλογικής ευφυΐας στη σύγχρονη διακυβέρνηση.
Αυτό-οργάνωση για νέους θεσμούς αλληλεγγύης και δικτύωσης με τους αντίστοιχους φορείς της Ευρώπης.
Αυτό-οργάνωση για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Αυτό-οργάνωση για την αξιοποίηση των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων.
ΠΟΙΑ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ από την Ε.Ε
Το ερώτημα είναι πάντα που θα βρεθούν οι πόροι σε μια περίοδο κρίσης. Μα οι πόροι για την κοινωνική οικονομία υπάρχουν και προέρχοντι κατά κύριο λόγο από τα προγράμματα της Ε.Ε που αναδεικνύουν και ενισχύουν τους κοινωνικούς και ανθρώπινους πόρους .
Το ΕΚΤ για παράδειγμα είναι το σημαντικότερο χρηματοδοτικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) είναι ένα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε., το οποίο ιδρύθηκε με σκοπό τη μείωση των διαφορών ευημερίας και επιπέδου ζωής στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της Ε.Ε., για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Στην Ελλάδα με τους πόρους του Ε.Κ.Τ. και για την προγραμματική περίοδο 2007 – 2013 το ΕΚΤ μένει 3 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, από το σύνολο και έχουν ως εξής: «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013» «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» , «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση 2007-2013»
Προβλέπεται ότι ένα ποσοστό περίπου 2% εως 5% θα πρέπει να απορροφάται μέσω των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η κατεύθυνση αυτή της Ε.Ε καταστρατηγείται από το ελληνικό κράτος. Ιδιαίτερα στον τομέα της δια βίου μάθησης και στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας για το οποίο έχουμε κάνει ως Σύμπραξη ΜΚΟ ειδική αναφορά προς το Υπουργείο Παιδείας και δια βίου Μάθησης.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ∆ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ
Το πρόβλημα σχετικά με την δια βίου μάθηση είναι ότι οι προβλεπόμενοι πόροι από τη ΕΕ. εμποδίζονται από τη γραφειοκρατία να διανεμηθούν προς τα κάτω στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ώστε, να μεταφέρουν γνώση σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Πρόσφατα επιβεβαιώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας ότι οι ΜΚΟ δεν μπορούν να είναι δικαιούχοι υλοποίησης προγραμμάτων δια βίου μάθησης πλην της εξαίρεσης να διατηρούν ταυτοχρόνως σχολικές δομές τύπου ΚΕΚ.
Δηλαδή, αποκλείεται το σύνολο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών εκτός από ελάχιστες οι οποίες έχουν πιστοποιηθεί ή πρόκειται να πιστοποιηθούν με κριτήρια που απαιτούν μεγάλες εγκαταστάσεις, σχολικές αίθουσες και επιχειρηματικές επενδύσεις που ασφαλώς ξεφεύγουν από το συνήθη ρόλο των ΜΚΟ.
Φυσικά δεν πρόκειται για μια καινούργια εξέλιξη. Δεκαπέντε χρόνια ισχύει αυτό το καθεστώς στην Ελλάδα σε ότι αφορά το επιχειρησιακό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και τη διαχείριση των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
Αυτό το καθεστώς όμως δε συνάδει με τις κοινοτικές οδηγίες και τον όρο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ότι ένα 5% των πόρων πρέπει να απορροφάται μέσω των ΜΚΟ.
Το καινούργιο στοιχείο αυτής της αυθαίρετης διαχείρισης του Υπουργείου και του αποκλεισμού των ΜΚΟ είναι ότι αυτό πλέον περνάει και μέσω του νομοσχεδίου της δια βίου μάθησης. Μέχρι τώρα γινόταν με διάφορα προσχήματα πιστοποιήσεων μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Υπουργείου(ΕΠΕΑΕΚ).
Η ένστασή μας προς το νομοσχέδιο δεν αφορά την αντιπαράθεση προς τις τυπικές μορφές της εκπαίδευσης που γίνεται από το κράτος και τους ιδιώτες. Ούτε οι ΜΚΟ διεκδικούν πόρους που δικαιωματικά ανήκουν στην τυπική εκπαίδευση, τα ΚΕΚ, ΙΕΚ κ.λ.π.
Η ένστασή μας είναι ότι εκμηδενίζονται δικαιώματα και δυνατότητες των συλλογικών οργανώσεων να διαδραματίσουν το ρόλο τους.
Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διεκδικούν ακριβώς εκείνο το κομμάτι των πόρων που τους αναλογεί όχι από το ελληνικό κράτος αλλά προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από τη συνθήκη της Λισσαβόνας και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προς τις ΜΚΟ. Εδώ υπάρχει μια συστηματική στρέβλωση από την κρατική γραφειοκρατία για το νόημα της δια βίου μάθησης.
Πχ μια επιτυχημένη περιβαλλοντική οργάνωση η στο χώρο της υγείας με κοινωνική απήχηση και αναγνωσιμότητα στο έργο της δεν χρειάζεται να κατέχει και σχολικές αίθουσες όπως απαιτούν οι πιστοποιήσεις του Υπουργείου Παιδείας- μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλους δημόσιους η ιδιωτικούς χώρους για να κάνει περιβαλλοντική εκπαίδευση στο αντικείμενο που κατέχει καλύτερα από οποιοδήποτε άλλον που έχει επιδοθεί στη βιομηχανία σεμιναρίων και εικονικών σε μεγάλο βαθμό παρακολουθήσεων μόνο και μόνον για τις επιδοτήσεις.
Το πρόβλημα με άλλα λόγια είναι η βιομηχανία των «κλειστών επαγγελμάτων» που στήνεται στη δια βίου μάθηση’’ και όχι η διασπορά που εξασφαλίζει μεγαλύτερο κοινωνικό έλεγχο μέσα από τις ανοικτές διαδικασίες υγιούς κοινωνικού ανταγωνισμού και συμμετοχικής Δημοκρατίας
Η Ελληνική κοινωνία σήμερα έχει ανάγκη τον συνδυασμό της εθελοντικής προσφοράς και του κοινωνικού κεφαλαίου με την αντικειμενικά δημιουργική χρήση των κοινοτικών πόρων και όχι αυτοί να καταλήγουν μέσα από παρέκκλιση και θολές διαδρομές στη «μαύρη τρύπα» του κράτους και τις κλειστές συντεχνίες.
Δεν μπορούμε επομένως να έχουμε νέο αναπτυξιακό μοντέλο κοινωνικής επιχειρηματικότητας ακυρώνοντας τη δυναμική της εξωσχολικής δια βίου μάθησης και εμπειρίας καθιστώντας την γραφειοκρατική.
Η κρίση της αντιπροσώπευσης και Συμμετοχική Δημοκρατία.
Η κρίση της αντιπροσώπευσης αντανακλά σήμερα στη διόγκωση της διαφθοράς ,στη διαπλοκή της εξουσίας με την μιντιοκρατία και εν γένει στο σφετερισμό της εκπροσώπησης. Η έκταση του φαινομένου οφείλεται στην υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα και των συναλλαγών με το κράτος και την συντεχνιακή οργάνωση της κοινωνίας που δημιουργεί προνομιούχες ομάδες συμφερόντων έναντι του μέσου πολίτη.
Η ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη και λειτουργική αποτελεσματικότητα του κράτους περνάει μέσα από τον εκσυγχρονισμό της δημοκρατίας μέσα από τη συμμετοχική Δημοκρατία. Αυτός ο όρος δεν είναι μόνον ζήτημα σεβασμού στην βούληση όλων των πολιτών αλλά και οικονομικής αποτελεσματικότητας ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μεγάλες οικονομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις.
Η συμμετοχική Δημοκρατία συνδέεται με την κοινωνική υπευθυνότητα και την οικολογική ηθική για μια επιχειρηματικότητα προσαρμοσμένη στις ανάγκες της πόλης και του πολίτη, την πολιτική κατά της φτώχειας και όχι της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας. Θεωρητικά αυτό τον όρο τον αναγνωρίζουν οι διεθνείς οργανισμοί όπως ΟΗΕ και η Ε.Ε αλλά σε πολύ μικρή κλίμακα βρίσκει εφαρμογή.
Τα εμπόδια, ωστόσο, για την ανάπτυξη της συμμετοχικής δημοκρατίας δεν προέρχονται μόνο από τις κυβερνήσεις και τα κόμματα, προέρχονται και από τον τρόπο που λειτουργούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Πολλές από τις οποίες, και ιδιαίτερα οι μεγάλες μονοθεματικές Μ.Κ.Ο., δε λειτουργούν οι ίδιες με δημοκρατικό τρόπο, αλλά ως ελίτ και ολιγαρχίες που αποτρέπουν την συμμετοχικότητα και συλλογική έκφραση.
Υπάρχει επίσης έλλειμμα αυθεντικής εκπροσώπησης των οργανώσεων της Κ.τ.Π. τόσο προς το κράτος όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έλλειμμα δημοκρατία δηλ. σε δευτεροβάθμιο επίπεδο οργάνωσης της Κ.τ.Π.
Αυτά τα ελλείμματα προφανώς είναι μια ακόμη ένδειξη της αιτίας των άλλων μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων που αντιμετωπίζουμε ως χώρα αφού είναι αποδεδειγμένο ότι εκεί που υπάρχει έλλειμμα υπάρχει και μεγαλύτερη κρίση, αντίθετα εκεί που συναντάμε υψηλό επίπεδο οργάνωσης της Κ.τ.Π. υπάρχουν και μικρότερα προβλήματα σε σχέση με την οικονομική κρίση.
Στην κριτική μας δεν απευθυνόμαστε μόνον προς το κράτος, απευθυνόμαστε στις ίδιες τις οργανώσεις της Κ.τΠ.. και τις καλούμε να αυτοοργανωθούν σε τριτοβάθμιο επίπεδο. Σκοπός της αυτό-οργάνωσης του εθελοντισμού είναι όλοι εμείς που ενδιαφερόμαστε για τις καλές πρακτικές για το περιβάλλον και την κοινωνική αλληλεγγύη να δημιουργήσουμε σταγόνα-σταγόνα μια δεξαμενή κοινωνικού κεφαλαίου και κοινωνικής δύναμης που θα αλλάξει σε βάθος τα πράγματα που μας ενοχλούν στην καθημερινή ζωή και να υπηρετήσει ένα κοινωνικό όραμα συλλογικής δημιουργίας.
Οργανωτικές λύσεις δια μέσου της οριζόντιας συνεργασίας των δικτύων με την τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε συντεταγμένα οι κοινωνικές δυνάμεις του εθελοντισμού και της μη κερδοσκοπικής οικονομίας να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και με την συμμετοχή τους να συμβάλλουν από την άλλη πλευρά στην αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων που μένουν ανενεργοί στην κοινωνική οικονομία.
Επισημαίνουμε λοιπόν ότι η «κοινωνία των πολιτών» υπολογίσιμη δύναμη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι κατακερματισμένη και ανίσχυρη ακόμη στην χώρα μας.
Ο κατακερματισμός και οι ελίτ στο χώρο των ΜΚΟ
Η κρίση σήμερα αφορά κατά κύριο λόγο το φαινόμενο της κατακερματισμένης κοινωνίας, την αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού.
Ο χώρος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών παρουσιάζει δύο όψεις μιας εσωτερικής προβληματικής κατάστασης. Από την μια μεριά ο κατακερματισμός των χιλιάδων συλλογικοτήτων χωρίς την δυνατότητα μεγάλης και συντεταγμένης επιχειρησιακής ικανότητας και από την άλλη υπάρχουν οι λίγες μεγάλες ΜΚΟ που λειτουργούν ως ελίτ και lobbys.
Τα lobbies στο χώρο των ΜΚΟ έχοντας κατακτήσει ένα προνομιακό πεδίο δράσης, π.χ. στην οικολογία και τη φιλανθρωπία, αρνούνται τη συμμετοχικότητα και τη συνεργασία με άλλες κινήσεις πολιτών για το ίδιο θέμα, αλλά και την κοινή έκφραση σε θεσμικό επίπεδο. Προτιμούν τις κατ' ιδίαν επαφές με το κράτος και τις μεγάλες επιχειρήσεις, με αντίτιμο την αποδοχή των μεγάλων χορηγιών ή την μονοπώληση της επιρροής προς τις κυβερνήσεις.
Αυτή η στάση βέβαια αποδυναμώνει το κίνημα των οργανώσεων της ΚτΠ στο σύνολο της καθώς και τη συμμετοχική διαδικασία που μπορούν να αναπτύξουν οι φορείς αυτοί υπέρ του κοινωνικού συμφέροντος. Έτσι η ευθύνη του ελλείμματος της συνεργασίας δεν βαραίνει μόνο το κράτος αλλά και τις οργανώσεις που έχουν κάθε λόγο να συνεργαστούν σε θεσμικά ζητήματα αλλά δεν το κάνουν εξαιτίας του δημοκρατικού ελλείμματος και του κατακερματισμού της συλλογικής έκφρασης από την άλλη.
.Και εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια διάκριση από τα ιδιωτικά ιδρύματα “foundations” που είναι διαφορετική περίπτωση και δεν εμπλέκονται με το κράτος και έχουν οικονομικές συναλλαγές με αυτό όμως διεκδικούν πόρους από το κράτος.
Έχουμε δηλαδή ένα άθροισμα οργανώσεων που λειτουργούν σ' όλους τους τομείς αναφοράς του εθελοντισμού, περιβάλλον θεσμούς αλληλεγγύης, πολιτισμού και δια βίου μάθησης με αναγνωρισμένα θετικά αποτελέσματα αλλά και ένα μεγάλο θεσμικό κενό, τόσο στις σχέσεις μεταξύ αυτών των οργανώσεων όσο και με το κράτος.
Ένα έλλειμμα που αποβαίνει εις βάρος της αποτελεσματικής διαχείρισης ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, όσο στις μεταξύ τους σχέσεις συνεργασίας των οργανώσεων της Κ.τ.Π με αποτέλεσμα την αδυναμία τους να θέσουν πιο δυναμικά την ατζέντα της κοινωνικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης.
Εδώ μας διαφεύγει το νόημα και της σύνθεσης της ενότητας/της ηθικής, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της κοινωνικής ωφελιμότητας που επιτυγχάνεται μέσα από την ανάπτυξη της μη κερδοσκοπικής οικονομίας.
Η ανατροπή αυτής της κατάστασης μπορεί να γίνει μόνον όταν έχουν την γνώση και προπαντός το θάρρος να συνεργαστούν να συνεταιριστούν δημιουργώντας οι ίδιες κοινωνικές επιχειρήσεις, παραγωγικούς και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς –συνεταιριστικές και ηθικές τράπεζες. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνον όπου υπάρχει ουσιώδης κοινωνική υπευθυνότητα. Αντίθετα όπου αυτή την ευθύνη αφήνεται στο κράτος η κοινωνία αποκλεισμένη από κάθε είδους εξουσία ακόμα και συνδικαλιστικής βρίσκεται σε δυσχερή θέση έναντι της επιτήδευσης των ειδημόνων, που διαβρώνουν την αυθεντική βούληση της Κ.τ.Π.
Eνα πραγματιστικό όραμα και σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης
Αγαπητοί φίλοι
Έχουμε σήμερα εδώ στην Ηλεία ένα περιφερειακό συνέδριο θέσεων, το υλικό αλλά και την σύμπνοια δυνάμεων σε τοπικό επίπεδο για ένα πραγματιστικό σχέδιο κοινωνικής οικονομίας. Έχουμε μια κοινή πρωτοβουλία αλλά και την πίστη ότι η τοπική Αυτοδιοίκηση και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να εργαστούν από κοινού και να αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο.
Στην προώθηση θεσμικών πρωτοβουλιών τοπικών συμπράξεων της Τ.Α των ΜΚΟ και των της κοινωνικής υπευθυνότητας των επιχειρήσεων με στόχο την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στους τομείς του περιβάλλοντος της υγείας του εναλλακτικού τουρισμού των συνεταιρισμών για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας.
Στην αντιμετώπιση της μάστιγας των πελατειακών αδιαφανών σχέσεων στο χώρο των ΜΚΟ που αιχμαλωτίζει τις οργανώσεις, μέσα από την θεσμική οριζόντια συνεργασία Τ.Α και ΜΚΟ με διαφανείς σχέσεις.
Στην πρόταση για δημιουργία κοινής επιτροπής της τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ στο πλαίσιο των γραφείων εθελοντισμού και περιβάλλοντος που προβλέπει το πρόγραμμα «Καλλικράτη».
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθώ στην ολοκληρωμένη πρόταση του διευθυντή προγραμματισμού του» Έργου Πολιτών»κ. Μιχάλη Πουλάκη που κατέθεσε εδώ στο Συνέδριο για την τον τρόπο συμμετοχής στα γραφεία εθελοντισμού των οργανώσεων τη κοινωνίας των πολιτών.
Επίσης θα αναφερθώ στην πρόταση για την διαμόρφωση ενός εθνικού επιχειρησιακού σχεδίου κοινωνικής δράσης για την κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη στις νέες περιφέρειες και στους νέους Δήμους που έχουμε καταθέσει ως «Σύμπραξη»στα υπουργεία Περιβάλλοντος και εσωτερικών .
Λαμβάνοντας υπόψη τις πάγιες τοποθετήσεις του σημερινού Πρωθυπουργού για τον σημαντικό ρόλο του εθελοντισμού και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και το γεγονός ότι αυτός πρώτα έδωσε το μήνυμα αμέσως μετά τις εκλογές να αποτελέσει ο νομός Ηλείας πρότυπο παράδειγμα πράσινης ανάπτυξης και κοινωνικής ανάτασης.
Το γεγονός ότι, αυτό το συνέδριο αποτελεί συνέχεια της προοπτικής και κινητοποίησης και μάλιστα από τα κάτω της τοπικής κοινωνίας για την κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη.
Ζητούμε τα συμπεράσματα αυτού του συνεδρίου που αποτελούν προϊόν γνήσιας διαβούλευσης να μελετηθούν από την κυβέρνηση για να συμβάλλουν στην διαμόρφωση ενός εθνικού επιχειρησιακού σχεδίου κοινωνικής δράσης για την κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη στις νέες περιφέρειες και στους νέους Δήμους.
Ζητάμε την υλοποίηση της δικής του υπόσχεσης για δημιουργία Εθνικής Επιτροπής για την κοινωνία των πολιτών εκλεγμένης- δίπλα στον πρωθυπουργό για να δώσει ώθηση στην προώθηση της συμμετοχικής Δημοκρατίας και της κοινωνικής οικονομίας.
Σε κάθε περίπτωση το γεγονός ότι πολλοί Δήμοι σήμερα αντιλαμβάνονται την σημασία της κοινωνικής οικονομίας ως διέξοδο από την πίεση των κοινωνικών προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο και επιχειρούν να δώσουν στις πρωτοβουλίες εθελοντισμού και αλληλεγγύης θεσμικό χαρακτήρα, το γεγονός αυτό συνιστά μια νέα εποχή για τη συμμετοχική Δημοκρατία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και είναι ο θεμέλιος λίθος ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Η δική μας πρόταση είναι σταθερή «κοινωνικές Συμπράξεις»με όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και σε συμμαχία με τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπου αυτό είναι δυνατόν.. κι αυτό σημαίνει κινητοποίηση και συμμετοχή στο πραγματιστικό όραμα της κοινωνικής οικονομίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου